Podcast: De boer op met Bart - E4: Waar is het gezond verstand?

• 2018-05-09
• Voeding & landbouw Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel Europa in de wereld

Landbouw en vrijhandel. Het zijn twee begrippen die eigenlijk niet goed samengaan. Na de Russische boycot hoopten onze fruitboeren hun appels kwijt te geraken aan Canada via het CETA-akkoord. Na het afschaffen van de melkquota begonnen boeren hier massaal te produceren met als gevolg dat de prijs kelderde en veel melk werd omgezet in melkpoeder. Voor China en Afrika. Er zijn nog voorbeelden.

Het is geen geheim dat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid fel gericht is op export, bulk gewassen en industriële productie. Er wordt steeds meer ingezet op speculatieve akkergewassen, zoals aardappelen en granen. Grote bedrijven worden er rijk van, en kleine boeren worden kwetsbaar. Hoe kun je nu produceren voor een wereldmarkt? En moet dat eigenlijk? Moeten boeren de wereld voeden?

Voor veel melkboeren was de eerste catastrofe de afschaffing van de melkquota, eigenlijk een voorbereiding op de vrijmaking van de markt. Maar tegen sommige landen kunnen ze niet op omdat de sociale of milieunormen anders zijn. Tegen Nieuw-Zeeland kan de Vlaamse boer niet op, maar Canada moet ons laten voorgaan omdat hun winters langer duren. Voor vlees is het een ander verhaal. Zij hanteren praktijken die bij ons niet kunnen.

En ook al wordt de invoer van vlees in Europa opgetrokken van 4.100 ton naar 45.000 ton extra en zal dat aan de Europese normen moeten voldoen, toch gebruikt men wel hormonen tot een maand voor de slacht, waardoor we met ongelijke wapens strijden. Hoe zinvol is het trouwens om duizenden kilometers met voedsel te sleuren?

Straffer nog, de enige productie van vlees en melk die verantwoord is, is voor Luc Hollands door gebruik te maken van gras. De krachtvoeders die voor onze productie worden geïmporteerd uit verre landen maken daar de markt kapot, verhogen de druk op menselijke voeding. Hun eten wordt duurder, hun boerengemeenschappen worden vernietigd. Het hele systeem is gek.

Tot 50 jaar geleden boerde men met gras en hooi, en dat duizenden jaren lang. Hollands geeft zelf ook granen aan zijn melkvee, maar gemengd met erwten en andere vlinderbloemigen als eiwitbron. Hij hoeft niet te sproeien. De opbrengst is misschien wat lager, maar de uitgaven zijn dat ook. En dus is importeren van voeders voor zijn bedrijf niet nodig.

Europa moet nadenken over hoe het zijn landbouw wil organiseren. Grote hoeveelheden soja invoeren om hier massaal vlees te kweken dat dan weer met tonnen wordt uitgevoerd is redelijk onzinnig eigenlijk. Wie wordt daar beter van?

Moeten we dan helemaal af van vlees en melk? Zeker niet als het voeren van de dieren gebeurt met gras. Mochten we de echte prijs van de vele voeders betalen, dan zou die onbetaalbaar zijn. We tellen de milieukosten niet mee en de overheid laat begaan. Intussen zorgt de grootschalige landbouw voor enorme productiecijfers. Kijk naar de liters melk die worden omgezet naar poedermelk en ‘gedumpt’ in Afrika. De boerin in Burkina Faso ziet ons niet graag komen!

Wie wordt beter van dat landbouwmodel? Als je de buitenste laag wegkrabt van vele grote boerderijen dan zie je dat die boeren er slechts sporadisch zelf eigenaar van zijn. Ze worden goede werkmannen, maar verliezen hun autonomie. De boer wordt onder druk gezet om te groeien, en als ie niet meer kan afbetalen neemt de bank hem wel enkele hectare af die duur verkocht worden... En de cirkel is rond. Het is lang niet al goud dat blinkt!

Een actieve boer is iemand die meer dan 50% van zijn inkomsten uit de landbouw haalt. Die heeft recht op subsidies, maar in veel gevallen worden landbouwvennootschappen opgericht die geld opstrijken, maar niet actief boeren of geen tewerkstelling creëren.

Het plafonneren van de landbouwsubsidies is een voorstel dat Groen al eerder deed. Met de besparing zouden we de transitie naar meer agro-ecologie kunnen financieren en investeren in jonge landbouwers. Het volgende voorstel spreekt van een plafonnering van €60.000, dat zou 10 miljard euro kunnen opleveren die anders kan aangewend worden.

Hoe kunnen we zorgen dat er minder geproduceerd wordt voor de export en dat boeren er toch van blijven leven? Door te zorgen voor minder import! Als je de Vlaming wil voeden zonder import dan heb je 800.000 ha nodig. In Vlaanderen beschikt de landbouw vandaag over iets meer dan 600.000 ha. Maar dat is gerekend met het huidige vleesconsumptie. Dus het zou in theorie kunnen met veel minder export, én minder vlees.

Europa moet voor eens en altijd vastleggen welke voedselproductie hij eigenlijk wil voor zijn burgers.
Wij zitten in een permanente concurrentie met de wereldmarkt. Dat lijkt interessant voor de prijs van ons eten, maar is een catastrofe voor de kwaliteit. Een bioboer vraagt bijvoorbeeld minstens €6 per kilo kippevlees, de industrie produceert die voor €0,85 per kilo. Maar de milieukost is daar niet in meegerekend...

Lucs ultieme tip: de vlees- en melkproductie verbinden aan het gras, dat Europa daar subsidies voor geeft in plaats van aan maïs. Gras is een heel goede cultuur. Een koe eet het gras van voor en spreidt de mest langs achter. Dan heb je geen tractor meer nodig! Dixit de boer uit Voeren.

Klik hier voor het overzicht met alle andere podcasts.