Voedselverspilling: Wie maalt er om een Muffin minder?

• 2012-01-17
• Voeding & landbouw

De massale verspilling van voedsel leidt terecht tot steeds meer maatschappelijk debat. Donderdag stemt het Europees Parlement een resolutie met concrete aanbevelingen om dit probleem aan te pakken. Tussen de 30% tot 50% van het voedsel dat in Europa wordt geproduceerd gaat verloren. "Een ding is duidelijk: hoe korter de productieketen, hoe minder verspilling. Bovendien moeten we dit beschamende fenomeen plaatsen in de context van de roep om steeds meer voedsel te produceren", aldus Bart Staes, Europarlementslid voor Groen.

Voedselverspilling komt voor in alle fasen van de productie: bij de oogst, de opslag, het verwerken, in de winkel en bij consumenten. In het Noorden gaat het voedsel vooral verloren in de verwerkingsindustrie, de distributieketens en bij consumenten zelf, in het Zuiden eerder na het oogsten, bij transport en opslag. Volgens recente cijfers van de VN-landbouworganisatie FAO (2011) gooien inwoners in het Noorden jaarlijks gemiddeld 95 tot 115 kg per persoon weg, in het armere Zuiden is dat amper 6 tot 11 kg per inwoner. In Europa komt de verspilling in de hele voedselketen per persoon neer op ongeveer 275 kg per jaar!
In Vlaanderen becijferde men onlangs dat jaarlijks 500.000 ton voedsel verloren gaat. Dat is ruim 7% van de productie, goed voor 1 miljard euro. In de geïndustrialiseerde wereld doet de verspilling zich vooral voor aan het eind van de productieketen.

Aanstaande donderdag stemt het Europees Parlement een resolutie over strategieën om het probleem aan te pakken. Het rapport focust vooral op bewustmaking van consumenten en vindt het ' noodzakelijk dat de burgers worden geïnformeerd, niet alleen over de oorzaken en de gevolgen van voedselverspilling maar ook over manieren waarop de verspilling kan worden verminderd. Er moet een cultuur worden bevorderd die is gebaseerd op kennis en beschaving en die de principes van duurzaamheid en solidariteit als uitgangspunt heeft, waarbij het geven van het goede voorbeeld wordt gestimuleerd.'
Volgens Staes is dit een stap in de goede richting, maar is ook op andere vlakken actie nodig. "We moeten af van de idee dat 'wij de wereld moeten voeden'. Ons huidige landbouwmodel met zijn chemische en intensieve productie toont aan dat die zeer verspillend en vervuilend is, weinig rekening houdt met de boeren en geen duurzaam karakter heeft. We ondermijnen de lokale productie en de voedselsoevereiniteit van armere bevolkingsgroepen, vooral in het Zuiden. Ook van de mythe dat we met een voedseltekort zullen zitten door de toenemende bevolking, moeten we af."

In 2006 voorspelde de Wereldvoedselorganisatie (FAO) in een rapport dat de vraag naar voedsel tegen 2030 zou toenemen met 40% en tegen 2050 zelfs met 70%. Samen met het FAO publiceerde de OESO in 2009 opnieuw een rapport met vergelijkbare cijfers. Alleen sprak men toen van de 'beschikbaarheid' van voedsel in ontwikkelingslanden.
Staes:"Het eeuwige argument van de agro-industrie om de productie op te drijven en zo tegemoet te komen aan de noden van een groeiende bevolking houdt geen steek als we zien hoeveel voedsel verspild of weggegooid wordt. Er is eten genoeg, alleen is de beschikbaarheid in de ontwikkelingslanden problematisch. Honger is een politiek probleem en de oplossing ervoor is een kwestie van beschaving. De productie moet gewoon beter afgestemd worden op de consumptie en het uitbouwen van lokale netwerken zijn daarbij cruciaal."

Begin dit jaar werd in Dendermonde nog een opmerkelijke rechtszaak behandeld door het Hof van Beroep. Jarenlang deelde de 'Muffin-man' nog eetbaar voedsel uit dat hij haalde uit de afvalcontainers van supermarkten. In maart 2010 werd hij daarvoor opgepakt en in mei 2011 veroordeeld. Op 8 februari volgt uitspraak in hoger beroep.
Staes: "Iemand veroordelen voor het recycleren van weggegooid voedsel is niet goed te praten. In supermarkten - maar ook in scholen, kantines en grote restaurants - wordt massaal veel voedsel weggegooid. Het is hoog tijd dat er een mentaliteitsverandering komt in alle fasen van het productieproces. Het verkopen in bulk, het voorzien van verschillende porties in maaltijden, minder strenge voorschriften over vorm en grootte van fruit en groenten, efficiëntieverhoging in stockbeheer... kunnen al veel afval voorkomen. Voedsel moet zijn 'natuurlijke' waarde terugkrijgen."

Het EP-rapport dat donderdag gestemd zal worden, geeft tot slot aan dat men in het verwerken van het afval selectiever kan zijn. 'Echt voedselafval kan een belangrijke en duurzame bron voor biomassa zijn en worden gebruikt ter vervanging van bio-energie die wordt opgewekt met niet-duurzaam ingevoerd hout.'
"Er is veel onduidelijkheid bij consumenten over houdbaarheidsdata op verpakkingen. Ook daar is nog werk aan de winkel: producten die langer kunnen verkocht worden, hoeven niet nodeloos op de afvalberg terecht te komen", besluit Staes.