Handhaving van de Europese afvalstoffenwetgeving nodig

• 2010-02-01
• Milieu & dierenwelzijn Gezondheid & consumenten

Er is behoefte aan een EU-orgaan dat toeziet op de handhaving van de Europese afvalstoffenwetgeving, stelt een studie van de Commissie

In een vandaag verschenen studie van de Europese Commissie wordt de oprichting bepleit van een specifiek Europees orgaan dat toeziet op de uitvoering en de naleving van de EU-afvalstoffenwetgeving. De studie maakt deel uit van een reeks stappen die de Commissie doet om het afvalbeheer te verbeteren en ervoor te zorgen dat het voldoet aan de in de EU-wetgeving vastgestelde normen ter bescherming van de burger en het milieu. Afval wordt nog steeds op grote schaal illegaal gestort, veel stortplaatsen voldoen niet aan de normen en in sommige lidstaten blijft het wachten op de basisinfrastructuur voor afvalbeheer. Ook illegale afvaltransporten vormen een probleem.

In een tweede vandaag verschenen rapport staat dat bijna een vijfde van de in het kader van recente handhavingsacties in de lidstaten geïnspecteerde afvaltransporten illegaal bleek te zijn. Milieucommissaris Stavros Dimas : “Voor de verwezenlijking van het hoofddoel van de EU-afvalstoffenwetgeving, namelijk het beschermen van de Europese volkgezondheid en het milieu, is het essentieel dat de EU-wetgeving wordt nageleefd. We moeten alle opties bekijken, ook die om een EU-agentschap of ‑orgaan op te richten dat de EU-wetgeving maximaal doet renderen voor de burgers, het milieu en de economie van de EU.”

In een studie wordt aanbevolen een handhavingsinstantie voor de afvalstoffenwetgeving in het leven te roepen

Toezien op het veilige en milieuvriendelijke beheer van afval is momenteel een van de ernstigste uitdagingen voor de EU. Elk jaar wordt in de EU naar schatting 2,6 miljard ton afval geproduceerd, waarvan 90 miljoen ton als gevaarlijk wordt aangemerkt. In de vandaag verschenen studie wordt aanbevolen een specifieke instantie op te richten die de problemen aanpakt die aan de ontoereikende uitvoering en handhaving van de Europese afvalstoffenwetgeving ten grondslag liggen. De laatste jaren is de omvang van het probleem toegenomen omdat in de EU sinds de uitbreiding meer afval wordt geproduceerd en getransporteerd.

In 2008 heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen waarin het de Commissie oproept om verslag uit te brengen over de mogelijkheid om een communautaire milieu-inspectiedienst op te richten. Deze instantie dient een aantal taken voor haar rekening te nemen, zoals het evalueren van handhavingssystemen in de lidstaten, gecoördineerde controles en inspectieactiviteiten. Dit moet gepaard gaan met de oprichting van een specifiek Europees orgaan dat verantwoordelijk is voor rechtstreekse inspecties en controles van voorzieningen en stortplaatsen bij ernstige gevallen van niet-naleving. Een Europees netwerk van lidstaten moet de instantie bijstaan bij een aantal van haar activiteiten.

De aanbevelingen zijn gebaseerd op de via vragenlijsten, interviews en informele werkgroepen verzamelde reacties van nationale ambtenaren en stakeholders. De jaarlijkse kosten voor het uitvoeren van de aanbevelingen worden geraamd op iets meer dan 16 miljoen euro. Naast andere afvalgerelateerde voordelen zou de volledige uitvoering van de EU-afvalstoffenwetgeving zorgen voor een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen (waaronder van stortplaatsen afkomstige methaanemissies) die overeenkomt met bijna 200 miljoen ton CO 2 per jaar. Op basis van de huidige koolstofprijs van circa 13 euro per ton zou dit een jaarlijkse besparing van 2,5 miljard euro betekenen. Gelijke concurrentievoorwaarden voor Europese bedrijven, betere innovatiekansen en meer toegang tot waardevolle secundaire grondstoffen zijn enkele van de andere grote economische voordelen die een betere uitvoering zou opleveren. Dit jaar wordt een grondige kosten-batenanalyse gemaakt. Mogelijk worden in de loop van 2011 verdere stappen voorgesteld.

Tekortkomingen bij de uitvoering van de EU-afvalstoffenwetgeving

De bestaande tekortkomingen bij de uitvoering en de handhaving hebben ertoe geleid dat afval op grote schaal illegaal wordt gestort en dat talrijke stortplaatsen en andere voorzieningen en locaties niet aan de EU-normen voldoen. In sommige lidstaten is de infrastructuur voor afvalbeheer ontoereikend of ontbreekt ze (zie IP/09/1795 ). Voorts baart het grote aantal illegale afvaltransporten steeds meer zorgen. Er is vastgesteld dat deze in de hand worden gewerkt door een gebrek aan inspecties en controles ter plaatse. Daarom steunde de Commissie in samenwerking met IMPEL (1), het EU-netwerk van milieuambtenaren uit de lidstaten, een reeks gecoördineerde inspecties, steekproeven en controles van afvaltransporten in de lidstaten. Een verslag over deze gezamenlijke handhavingsactie verschijnt vandaag.

Meer dan tienduizend transporten en vele honderden bedrijven werden geïnspecteerd. In totaal namen 22 lidstaten en tal van buurlanden deel aan de gezamenlijke handhavingsacties. In ongeveer 19 % van de gevallen waarin afval werd vervoerd, stelden de inspecteurs vast dat het om illegale transporten ging. De meeste gevallen betroffen de illegale uitvoer van de EU naar landen in Afrika en Azië en vormden een inbreuk op het uitvoerverbod voor gevaarlijke afvalstoffen of een schending van de informatievoorschriften voor de uitvoer van "groene”, niet-gevaarlijke afvalstoffen. IMPEL gaat door met de gezamenlijke inspecties van afvaltransporten en streeft ernaar ze naar alle lidstaten uit te breiden.

Ook de Commissie heeft de kwestie aan de orde gesteld met voorstellen voor een versterkte wetgeving. De voorgestelde herziening van de richtlijn betreffende afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) omvat aanvullende regels om illegale transporten van afgedankte elektrische en elektronische producten te voorkomen, met name wanneer ze valselijk worden gedeclareerd als tweedehandsproducten. Voorts buigt de Commissie zich momenteel over de mogelijkheid om de controlevoorschriften in het kader van de EU-regelgeving inzake afvalstoffentransport strenger te maken.

(1) IMPEL: EU-netwerk voor de uitvoering en de handhaving van milieuwetgeving.