AA
Over holle woorden en lege zeeën

Het Europees Visserijbeleid moet drastisch anders. Of onze kleinkinderen kennen vis straks alleen als onbetaalbare kaviaar. Ook Vlaams minister-president Kris Peeters, bevoegd voor visserij, moet zijn roer drastisch omgooien en ophouden ons zand in de ogen te strooien. België riskeert overigens een procedure voor het Europees Hof van Justitie in Luxemburg als gevolg van de inertie van de Vlaamse regering. Geachte Kris Peeters, het stinkt naar rotte vis...

Joe Borg, Europees commissaris bevoegd voor Visserij en Maritieme zaken, presenteerde eind april een groenboek over de toekomst van het gemeenschappelijk visserijbeleid van de EU. Normaal is dit het startschot voor lange, open discussies. Maar Borg sprak wel direct zeer duidelijke taal: teveel boten jagen op te weinig vis. Bijgevolg gaat het met de visbestanden in de Europese wateren bijzonder slecht. En dus zegt Borg terecht "deze raadpleging is de eerste stap in een proces dat moet uitmonden in een radicale hervorming van het gemeenschappelijk visserijbeleid".

Ondanks hervormingen van 2002 blijven bepaalde hete hangijzers bestaan. Zo is er de uitputting van de Europese visbestanden: volgens de Europese Commissie zijn liefst 88 % van de bestanden overbevist (een kwart wereldwijd). Een derde van de visbestanden bevindt zich al “buiten biologisch veilige grenzen". Dat betekent dat deze zo overbevist zijn dat een echt herstel waarschijnlijk niet meer lukt.

Borg schrijft: "Toch wordt in tal van visserijtakken nog altijd twee of drie keer meer gevist dan de visbestanden aankunnen, veelal als gevolg van de overcapaciteit van de vloot. Deze overcapaciteit is bovendien economisch inefficiënt omdat zij niet alleen de bestanden uitput, maar ook de winsten in de sector continu onder druk zet."

Met andere woorden: door geen aandacht voor duurzaamheid te hebben, wurgt de sector zichzelf. Dat is exact wat groenen en milieu-organisaties als Natuurpunt en Greenpeace al jaren zeggen. En niet omdat ze tegen vissers zijn, wel integendeel. Het moet anders en ook Borg meent het: “Bij deze doorlichting (...) mag geen steen onomgekeerd blijven. Deze hervorming moet namelijk een modern, eenvoudig en duurzaam systeem voor het beheer van de visserij in de EU opleveren dat tot ver in de eenentwintigste eeuw meegaat."

Ik grijp dit aan om ertoe bij te dragen dat ook in Vlaanderen geen steen onomgekeerd zal blijven. Want het stinkt naar rotte vis onder die stenen. En het is Kris Peeters die er op zit. Borg zegt het niet met zoveel woorden, maar Europese visserijministers hebben zwakke knieën en durven de waarheid niet onder ogen te zien.

Een groep Britse wetenschappers (Roberts en collega’s) analyseerden hoe er met quota wordt omgegaan. Ze tonen aan dat voor 68.5% van de gevallen de door de Europese visserij ministers toegekende quota hoger waren dan het advies van de wetenschappers. Uit hun cijfers blijkt ook dat in de periode van na 2003 de quota-overstijgingen groter waren dan in de periode van vóór de hervormingen. In de jaren 1987-2007 werd 52 keer een volledige visvangststop aanbevolen. Geen enkele keer werd een moratorium ingesteld. Dit alleen al komt neer op het toestaan van het vissen van ongeveer 418.000 ton vis tegen wetenschappelijk advies in.

Miljoenen euro’s belastinggeld worden elk jaar geïnvesteerd in de visserijbiologie, waarvan een aanzienlijk aandeel voor visserij-onderzoek. De mate waarin de politici de adviezen die hieruit voortvloeien negeren, roept serieuze vragen op over de rechtvaardiging van de investeringen. Gezien de wetenschappers niet worden gehoord kan dit gezien worden als een schandalige verkwisting van belastinggeld, zo stelt het Britse onderzoek.

Wel nu, ik neem u even mee naar een memorabele studiedag van het ILVO (Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek) op 21 januari te Oostende. Ik was daar aanwezig, net als vele vissers, reders, en wetenschappers. Er was een zeer overtuigende uiteenzetting van Hans Pollet van het ILVO. Op basis van wetenschappelijk onderzoek toonde hij aan dat allerlei alternatieve vormen van visserij - als alternatief voor de nog steeds alomtegenwoordige boomkor - niet alleen veel duurzamer zijn maar (bij een bepaalde olieprijs) ook economisch rendabeler. Voor vele aanwezigen ongetwijfeld een eye-opener: duurzaamheid en economie gaan toch samen!

Maar toen kwam de speech van Kris Peeters....en we wisten dat de verkiezingscampagne begonnen was. Kort samengevat: Peeters kwam de vissers een hart onder de riem steken. "Jullie hebben een moeilijk jaar achter de rug," wist hij. Maar hij had er op de laatste Europese visserijraad in december voor gezorgd dat ze het wat beter zouden krijgen. Hoe? Door op "wetenschappelijke basis" een verhoging van het quotum erdoor te krijgen! Ik heb Peeters' kabinet al vele malen om die wetenschappelijke basis gevraagd, maar steeds bot gevangen. Ik zag wel dat op die bewuste dag de visserij-ambtenaar van het kabinet Peeters een mooie mand "duurzaam gevangen vis" claimde. Hopelijk smaakte het? Ik zag ook enkele wetenschappers hun nekharen overeind komen bij de onzin die Peeters durfde uitkramen. Maar ja, de minister-president van Vlaanderen, die hoor je met alle egards te behandelen.

Wel mijnheer Peeters: die rotte vislucht onder die stenen, die is ondermeer afkomstig van uw beleid. U geeft miljoenen euro uit aan allerlei promotionele acties die de visserijsector geen millimeter vooruit helpen, zelfs contraproductief zijn. Exemplarisch was het dat de VLAM in 2007 de rog als 'vis van het jaar' promootte , een quasi uitgestorven soort...

En de Stichting voor Duurzame Visserijontwikkeling (SDVO) die u, mijnheer Peeters, in Oostende bewierookte, is een club die al vijf jaar vriendjespolitiek bedrijft met miljoenen euro uit de sector en van de overheid. Het is een club die zich meer als een commerciële speler is gaan opstellen dan dat ze duurzaamheid heeft bevorderd. Vele miljoenen euro zijn er door SDVO in een mosselproject gestoken, waarover nog een rechtszaak en een onderzoek van de Europese Commissie loopt.

Bij het opstellen van het Nationaal Operationeel Programma (NOP) voor de Belgische Visserijsector (dat alle lidstaten moeten opstellen) wezen vele natuurorganisaties en wetenschappers er vorig jaar tevergeefs op dat uw zogenaamde duurzaamheidsbeleid niet gehaald zal worden. Sterker nog: deze experts moesten eerst gaan klagen bij de Europese Commissie voor u ze überhaupt wilde horen. Vlaanderen moest op basis van de Europese Natura 2000 richtlijnen al jaren bepaalde gebieden als zeereservaat afbakenen, met uitsluiting van (bodem)visserij, wetenschappelijk de beste methode om visbestanden op adem te laten komen. U kreeg het niet voor elkaar in uw NOP. (what's in a name?)

Ongeveer 95 % van de Vlaamse vloot, nog amper honderd schepen, is van het niet-duurzame boomkortype (waarmee over de bodem geschraapt wordt, een dure en niet duurzame vistechniek). Iedereen erkent dat de boomkor niet compleet moet verdwijnen, maar dat er wel vele andere vismethoden moeten worden geïntroduceerd zoals twinriggen, flyshooten en volledig passieve technieken. Wat doet Peeters? Hij zet in op de ecokor, het lichtjes aanpassen van de boomkor, zodat die minder brandstof gebruikt! En hij hoopt misschien dat er nog veel meer kleine reders failliet gaan, zodat de overcapaciteit zich vanzelf oplost. Goed bestuur, mijnheer Peeters?

Joe Borg definieert nog vier andere structurele tekortkomingen bij de "falende bestaande aanpak" van de lidstaten, die perfect toepasbaar zijn op uw beleid: 'Een gebrek aan precieze beleidsdoelstellingen, vooral inzake ecologische verantwoordelijkheid; het feit dat de besluitvorming te gecentraliseerd is en te sterk gericht op kortetermijnoplossingen die de lange termijn duurzaamheid al te vaak hypothekeren; een kader dat onvoldoende verantwoordelijkheid aan de vissers geeft; het gebrek aan politieke wil om de naleving van de vangstbeperkingen af te dwingen."

Borg vreest dat "het uitblijven van meer duurzaamheid in de visserij de komende jaren zal uitmonden in een verarming van de zeeën" en van de vissers. Wel mijnheer Peeters, een blinde ruikt dat van ver. Maar u ruikt de rotte vis misschien niet meer?

En dan kom ik bij het meest recente ‘wapenfeit’ van de Kris Peeters: een aanstaande procedure voor het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Dat zit zo. De Europese Commissie (commissaris Dimas) stelde al in 2005 een inbreukprocedure tegen België in, dit in verband met het gebruik van bepaalde visserijtechnieken in de Noordzee waarbij bruinvissen onbedoeld als bijvangsten het leven laten.

België kreeg volgens de procedure de tijd om te antwoorden. Ik ging na wat de EC van die reactie vond. De Europese Commissie concludeerde dat het ‘onvoldoende zeker is dat de aangekondigde maatregelen voor de bescherming van bruinissen in de Vlaamse havens ook effectief worden uitgevoerd’. Daarom gaf de EC België in oktober 2008 opnieuw een termijn van twee maanden om op deze bijkomende vragen te reageren. Op mijn vraag wat er sindsdien gebeurde, antwoordde de Europese Commissie mij onlangs dat men hierop géén reactie van Kris Peeters mocht ontvangen. Momenteel beslist de Europese Commissie wat de volgende stap wordt. Maar vrijwel de enige en gebruikelijke volgende stap in deze fase van de procedure is… het Hof van Justitie in Luxemburg.

Deze gang van zaken is een zoveelste bewijs dat de Vlaamse regering een duurzaam visserijbeleid wel in de mond neemt, maar in de praktijk volstrekt niet serieus neemt. Het is een vorm van greenwashing die we helaas al te vaak zien terugkeren. Holle woorden, lege zeeën.

Bart Staes

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?