Greta, je mag niet stoppen met je klimaatboodschap, wij ook niet

• 2019-04-21
• Klimaat & energie Democratie & mensenrechten Sociaal beleid Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel Europa in de wereld

Beste Greta, je was zichtbaar onwennig toen je deze week in het Europees parlement in Straatsburg je oproep tot klimaaturgentie bracht.

Je deed dat het afgelopen jaar nochthans al vele keren voor een groot publiek: van Davos tot de VN-klimaatconferentie in Polen. En je doet dat ondubbelzinnig. Je slingert de waarheid recht in ons gezicht. Je doet dat met volle overtuiging. Politici, zakenlui, opiniemakers en activisten kunnen dat normaal ook als de beste. Maar vaak missen ze iets héél krachtigs dat jij wel zonder (veel zichtbare) schroom laat zien: kwetsbaarheid. Het is je kracht.

Wellicht was het net daarom dat jou uiteindelijk « slechts » werd toegelaten om in de milieucommissie van het parlement te spreken. De aandacht was er niet minder om, maar we begrijpen intussen iets beter waarom sommige politieke families zich er eerder dit jaar tegen verzetten dat je de plenaire zaal van het parlement kon toespreken. Stel je voor: een zestienjarige tiener die al die 'machtige', vaak zelfvoldane politici letterlijk komt smeken om te stemmen voor haar toekomst, en die van hun eigen kinderen en kleinkinderen. La honte!

Want dat is wat jij deze week opnieuw deed: de politici smeken om voor hun eigen kinderen te stemmen en voor een krachtiger klimaatbeleid, want zelf mag je het nog niet. De klok tikt. Genadeloos. De wetenschappers van het internationale klimaatpanel van de VN geven ons nog twaalf jaar voor een drastische koerswijziging. Het IPCC stelt dat de gehele wereld nog maximaal 570 gigaton aan CO2 mag uitstoten als we nog een 'aannemelijke kans' van 66 procent willen hebben om de opwarming van de aarde tot anderhalve graden te beperken. In 2017 stootten we in totaal 51 gigaton aan CO2 uit. Kortom: met de huidige uitstoot hebben we nog maar twaalf jaar voordat een temperatuurstijging van anderhalve graad onherroepelijk is.

Tranen

Greta, de EU is helaas niet de beste leerling van de klas. De Europese doelstelling voor 2030 staat op min 40 procent CO2-uitstoot. Maar om het Parijsakkoord te halen zou dat minstens 55 procent moeten zijn. Als we bij die 40 procent blijven, draagt het Europese beleid er toe bij dat de wereld 3,2 graden opwarmt aan het einde van deze eeuw.

Waarom is dat EU-beleid niet meer conform het akkoord van Parijs is? Heel eenvoudig : omdat politici meestal heus wel bezorgd zijn om klimaatverandering, maar als het erop aankomt anders stemmen. Ze stemmen voor handelsverdragen die klimaatonvriendelijke energieproductie of handelsstromen stimuleren. Ze zwakken nieuwe uitstootnormen voor voertuigen af. Ze geven uitstootrechten gratis weg aan grote bedrijven waardoor de koolstofprijs lange tijd veel te laag was.

Die politici die de afgelopen jaren in het Europees parlement steevast de verkeerde knop indrukten bij stemmingen over een strikter Europees klimaatbeleid, beseffen niet dat kinderen of kleinkinderen die nu worden geboren het einde van deze eeuw kunnen meemaken. En als de temperatuurstijging dan drie graden of meer is, zal hun leven als oude besjes best wel een hel zijn.

Greta, hopelijk branden jouw tranen in het parlement over het versnelde verdwijnen van insecten, bestuivers en zoogdieren, over het verzuren van oceanen wat gaatjes in het cynische pantser van vele politici. "There is a crack in everything, that's where the lights comes in", zong Leonard Cohen.      

Politici van enkele grote rechtsconservatieve Vlaamse politieke partijen rollen wellicht eerder met hun ogen: wat een emotioneel groen populisme! Klimaatreligie én hysterie! Een collega parlementslid met best wel groene vingers van een grote fractie die steevast efficiënter klimaatbeleid afremt, zei treffend op het TV-journaal wat hij van jouw boodschap vond: "Dat ze benadrukt dat we in paniek moeten zijn, dat vind ik teveel defaitisme, alsof er geen enkele toekomst meer zou zijn. Dat helpt ons niet vooruit."

En zijn partijvoorzitter vindt dat jij en de klimaatspijbelaars puberaal bezig zijn en dat wij groene politici ook puberaal doen door naar jou te luisteren en je boodschap serieus te nemen. We doen dat overigens al sinds 1989, tenminste voor zover we in de archieven van de groene Europese fractie konden terugvinden, in de aanloop naar de allereerste VN-top over milieu en duurzaamheid die in 1992 in Rio plaatsvond. De allereerste internationale top waar klimaatbeleid aan bod kwam. Al zeker vijftien jaar voor jij geboren werd, houdt de groene politieke beweging zich bezig met klimaatverandering. Dat is geen borstklopperij, het hoort gewoon bij onze politieke DNA. Het maakt deel uit van waarom groenen aan politiek doen. 'Anderen beloven de hemel, wij bewaren de aarde', is een groene verkiezingsslogan uit die tijd. Overigens is het eerlijker om te spreken over het 'redden van de mensheid'. Want de aarde overleeft de klimaatverandering heus wel. 

Klimaatmythes

Dankzij jou en vele jonge activisten staat het klimaatbeleid hoog op de agenda. In België, maar ook Europees. En nu klimaatverandering meer aandacht krijgt, duiken er ook steeds meer foute aannames op in het politieke en publieke debat. Met een jaarlijkse uitstoot van 10,8 ton aan CO2 per persoon behoort België tot de landen met de hoogste uitstoot ter wereld. Het beleid om de klimaatdoelstellingen te halen schiet tekort. Dat lazen we deze week nog in een rapport van Climate Action Network (CAN).Jean-Pascal van Ypersele, de Belgische klimatoloog, is duidelijk: 'De twijfelzaaiers zijn erg actief, nu het debat oplaait. Eerst ontkenden ze de opwarming, daarna dat de mens verantwoordelijk is. Dat lukt niet meer. De huidige fase is mensen doen geloven dat de alternatieven niets voorstellen en te veel kosten, en dat wachten op een wonder de enige optie is. In de VS geven die lobby's jaarlijks één miljard dollar aan twijfelcampagnes en dat sijpelt hier ook door.' Dat soort klimaatmythes prikken wij door.

Je kreeg veel applaus in het Europees parlement. En gelukkig brengt dat je niet van de wijs. Aan Politico zei je dat "alles hier oppervlakkig is en iedereen acteert". Wij voelen ons niet echt aangesproken. 'Action speaks louder than words'. Kijk gewoon naar het stemgedrag van politici.   

Uit een vandaag gepubliceerd rapport van Climate Action Network (CAN) Europe, blijkt dat het de centrumrechtse en conservatieve partijen zijn die bij stemmingen over klimaatwetgeving tekort schieten. Het rapport "Defenders, Delayers, Dinosaurs: Ranking of EU political groups and national parties on climate change" laat ook zien dat in een volgend mandaat er mogelijk wel een voldoende grote coalitie gevonden kan worden om het klimaatbeleid op EU-niveau een boost te geven.

Greta, je werd onlangs genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Hoewel er vele moedige mensen zijn die die prijs verdienen, hopen we dat jij hem krijgt later dit jaar. Het zou een ultieme erkenning en overwinning zijn van de morele kracht van een kwetsbaar meisje tegenover de brullende en brallende mannen die in steeds meer landen de macht grijpen onder andere omdat ze zich niets aan trekken van klimaatverandering. Zet ze allemaal in hun blootje en zet er felle schijnwerpers op. Een schoon zicht is het niet. Helaas moet die realiteit van machthebbers die zich de toekomst van hun eigen kinderen onvoldoende aantrekken, gezien worden. In al zijn lelijkheid.

Bart Staes, Petra De Sutter en Sara Matthieu