Strafbaarstelling van humanitaire bijstand

• 2019-04-03
• Democratie & mensenrechten Sociaal beleid Europa in de wereld

Vraag met verzoek om schriftelijk antwoord E-005567/2018

aan de Commissie

Artikel 130 van het Reglement

Ernest Urtasun (Verts/ALE), Ana Miranda (Verts/ALE), Judith Sargentini (Verts/ALE), Josep-Maria Terricabras (Verts/ALE), Eva Joly (Verts/ALE), Jean Lambert (Verts/ALE), Bodil Valero (Verts/ALE), Molly Scott Cato (Verts/ALE), Pascal Durand (Verts/ALE), Romeo Franz (Verts/ALE), Monika Vana (Verts/ALE), Margrete Auken (Verts/ALE), Julia Reda (Verts/ALE), Terry Reintke (Verts/ALE), Sven Giegold (Verts/ALE), Bart Staes (Verts/ALE), Jordi Solé (Verts/ALE), Ska Keller (Verts/ALE), Miguel Urbán Crespo (GUE/NGL), Tania González Peñas (GUE/NGL), Javier Couso Permuy (GUE/NGL), Estefanía Torres Martínez (GUE/NGL), Maria Lidia Senra Rodríguez (GUE/NGL) en Xabier Benito Ziluaga (GUE/NGL)

Betreft: Strafbaarstelling van humanitaire bijstand

In de gemeente Riace (Italië) loopt een voorbeeldig project voor de integratie van migranten. De burgemeester, Domenico Lucano, heeft een samenlevingsmodel voor vluchtelingen en de lokale gemeenschappen ontwikkeld, dat heeft geleid tot een heropleving van de bevolking en de economie van Riace. Deze week is hij aangehouden voor "het faciliteren van illegale immigratie".

De escalatie van sancties tegen en intimidatie van verstrekkers van humanitaire hulp is een zorgwekkende tendens in Europa. Het hulpverleningspakket van de EU (Richtlijn 2002/90/EG en Kaderbesluit 2002/946/JBZ) beoogt lidstaten te verplichten strafrechtelijke sancties te nemen in verband met een breed scala aan gedragingen in een kader dat wordt gekenmerkt door juridische onduidelijkheid en rechtsonzekerheid. Artikel 1, lid 2, van de richtlijn biedt de lidstaten louter een niet-bindende optie om een uitzondering te maken op de strafbaarstelling van "humanitaire" bijstand, maar is niet van toepassing wanneer sprake is van het faciliteren van illegaal verblijf. De rechtsonzekerheid wordt nog versterkt doordat niet wordt vermeld wat het verband is met de internationale en regionale mensenrechteninstrumenten ter zake, die voorzien in juridische verplichtingen voor staten die partij zijn en waarin vaak wordt aangedrongen op het verstrekken van bijstand aan mensen in nood.
 

1) Hoe is de Commissie voornemens de huidige wetgeving te herzien met het oog op meer duidelijkheid en uniformiteit door te specificeren welke vormen van facilitering de lidstaten niet strafbaar mogen stellen?
 

2) Is de Commissie voornemens te voorzien in een verplichte uitzondering op strafbaarstelling van "humanitaire bijstand"?

Antwoord van Commissaris Avramopoulos

NL

E-005567/2018

Antwoord van de heer Avramopoulos

namens de Europese Commissie

(11.1.2019)

In haar evaluatie van het hulpverleningspakket heeft de Commissie opgemerkt dat weliswaar terdege rekening moet worden gehouden met de vermoedelijke risico’s van de strafbaarstelling van humanitaire bijstand, maar dat deze niet onmiddellijk in verband kunnen worden gebracht met het bestaand wettelijk kader, maar eerder met de interpretatie en de toepassing ervan. Daarnaast is uit de evaluatie gebleken dat er geen juridische inconsistentie is tussen de internationale wetgeving en de EU-wetgeving en dat het gebrek aan duidelijkheid hoogstwaarschijnlijk voortvloeit uit het feit dat het verlenen van bijstand in elke situatie onderhevig kan zijn aan een ander juridisch kader.

In het nationale strafrecht worden handelingen die in een noodsituatie worden verricht om een gevaar af te wenden, gewoonlijk vrijgesteld van sancties, en uit hoofde van het internationale recht is het verlenen van bijstand aan personen in nood op zee een verplichting. Een persoon die iemand redt op zee, is niet strafbaar op basis van de Europese wetgeving, noch op basis van nationale wetgeving. Daarnaast is de uitzonderingsclausule van artikel 1, lid 2, van Richtlijn 2002/90/EG tot omschrijving van hulpverlening bij illegale binnenkomst, illegale doortocht en illegaal verblijf niet van toepassing op hulp bij illegaal verblijf, aangezien die hulp krachtens het EU-recht enkel strafbaar wordt gesteld wanneer ze uit winstbejag wordt verleend (artikel 1, lid 1, onder b), van Richtlijn 2002/90/EG).

In mei 2018 is de Commissie de dialoog aangegaan met relevante niet-gouvernementele organisaties en het Bureau voor de grondrechten om ze aan te moedigen zich te registreren voor het informatie-uitwisselingssysteem van het Europees migratienetwerk (EMN-IES), een online platform voor de uitwisseling van relevante kennis op dit gebied. Tot nu toe heeft echter nog geen enkele organisatie een verzoek tot registratie ingediend. De Commissie heeft deelgenomen aan een door Eurojust georganiseerde vergadering over migrantensmokkel, waar de kwestie werd besproken met openbare aanklagers.

In die context herhaalt de Commissie dat het, alvorens een herziening van de wetgeving in overweging te nemen, noodzakelijk is om meer gedetailleerde informatie te verzamelen over hoe het pakket op nationaal niveau ten uitvoer wordt gelegd.