Waarom ik niet voor Barroso II kan stemmen

• 2010-02-09
• Democratie & mensenrechten

De groene fractie in het Europees Parlement zal vandaag (dinsdag 9 februari) ‘NEE’ stemmen op de vraag of we de nieuwe ploeg van Commissievoorzitter José Manuel Barroso geschikt achten als motor, initiator en bezieler van het Europese project. Niet omdat we graag dwars liggen, maar omdat we consequent aan onze politieke stellingnamen willen blijven en dat aan onze kiezers verplicht zijn. En omdat we het belangrijk vinden dat de versterkte rol van het Europees Parlement ook op dit soort beslissende momenten ten volle moet kunnen spelen.

Het is een teken van een gebrek aan democratisch plichtsbesef en van politieke sérieux dat de drie grote politieke families in het EP - christen-democraten, socialisten en liberalen - geen resolutie indienden, waarin ze hun politieke oordeel over de nieuwe Europese commissie uitleggen. De groenen deden dat wel en geven zo aan hoe ze het instandhouden van achterkamerdeals over het verdelen van posten en topfuncties willen doorbreken.

Nogmaals, Europese Groenen zijn niet anti om anti te zijn. We hebben na de hoorzittingen van de kandidaat-commissarissen steeds benadrukt wanneer we bepaalde kandidaten wél capabel vonden. Die beoordeling gebeurde op basis van de door hen tentoongespreide kennis, visie, ervaring, politieke moed en democratische ingesteldheid. Niet op basis van partijaanhorigheid. Maar helaas kunnen we vandaag alleen de gehele Commissie beoordelen. Gelukkig komt hiervoor in de toekomst meer politieke ruimte door de nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen EP en Commissie, waarover ook vandaag wordt gestemd en waar we wel voorstander van zijn. Al was het maar omdat individuele commissarissen op een betere manier ter verantwoording kunnen worden geroepen door het parlement.

Rest de politieke afweging voor de hele ploeg. Politiek moet gaan om het nastreven en verdedigen van bepaalde waarden en het uitdragen en proberen realiseren van een toekomstvisie. En hier nijpt het schoentje: Barroso II vormt een serieus probleem.

Die problemen signaleerden we al tijdens de Europese verkiezingscampagne. Wij voerden een “StopBarroso”-campagne, omdat hij vijf uiterst cruciale jaren liet voorbijgaan. Jaren waarin de EU een minder neoliberaal en meer sociaal beleid had kunnen voeren. Jaren waarin Europa het klein- en middenbedrijf had kunnen stimuleren. Jaren waarin hij de kwaliteit van Europese, onafhankelijke media had kunnen helpen ondersteunen en Europese besluitvorming had kunnen helpen democratiseren, om zo miljoenen burgers weer meer vertrouwen in het Europese samenwerkingsproject te geven.

Dat gebeurde allemaal niet. En door de achterhaalde mantra’s uit zijn fameuze Lissabon-strategie en blinde focus op liberalisering, hoge beurskoersen en macro-economische groei, bleef het sociaal en duurzame gezicht van de EU gesluierd. De wereld en dus ook de EU wordt geteisterd door drie crises: een financieel-economische, een sociale en een ecologische. Een gebrek aan collectief antwoord voedt publiek cynisme en politiek nihilisme.

De verkiezingsuitslag van juni 2009 leerde ons dat de eurosceptici overal in opmars zijn: in de nieuwe lidstaten en zelfs in ‘gidsland’ Nederland, waar de PVV de op twee na grootste werd, een partij die ijvert voor het afschaffen van het Europees Parlement en politieke samenwerking.

Barroso verzuimde de laatste 5 jaar te vechten voor een betere regulering en beter toezicht op de financiële sector en strengere regels rond directe beleidsbeïnvloeding via niet transparante adviespanels en lobbying. Het was wachten op een zware sociaal-economische crisis, voor hij zich voegde in het koor van spijtoptanten. Barroso erkende tijdens een bezoek aan onze fractie in september 2009 dat hij wat laat op de ernst van klimaat- en energieproblematiek heeft gereageerd en feliciteerde ons voor het op de politieke agenda houden van dit mondiale probleem. Dat was eerlijk, maar daarmee diskwalificeerde hij zichzelf tegelijkertijd als wereldleider. Barroso heeft niet het gewicht en de autoriteit om af en toe robbertjes uit te vechten met de overheden van machtige lidstaten. De recente SWIFT-affaire illustreert dat nog maar eens.

In tijden van heroplevend, kortzichtig nationalisme hebben we leiders nodig die, zonder angst voor hun verdere carrièreplanning, durven kiezen voor verdere Europese samenwerking om zo de ‘tripple crisis’ het hoofd te bieden. Barroso’s zwakke en vage beleidsplan geeft weinig hoop op verandering. De huidige 2020-consultatie over de planning van de EU tijdens het komende decennium belooft volgens insiders weinig goeds. In de voorlopige economische plannen zit geen ‘Voorbij BNP-concept’ dat de macro-economische cijfers aanvult met ecologische en sociale indicatoren. Het is net dit bredere groene concept dat vele internationale economische denkers als Amartya Sen en Joseph Stiglitz adviseren. En zelfs Maria João Rodrigues, de oorspronkelijke bedenker van Barroso’s Lissabon Strategie, zei dat “dit Beyond GDP-model de drijvende kracht moet zijn, om ons economische model te vernieuwen.”

Net zoals hij accepteerde dat lidstaten soms ronduit incapabele kandidaten naar voren schoven, zoals bijvoorbeeld de Bulgaarse Jeleva. Voorts betreuren de groenen dat Barroso door een ‘verdeel en heers’-beleid de portefeuilles van sommige commissarissen opsplitste, waardoor er onduidelijkheid bestaat over wie nu echt verantwoordelijk is voor cruciale beleidsterreinen.

Samenvattend, Barroso mist visie en politieke durf en getuigde al te vaak van iets teveel opportunisme, hetgeen Europa niet ten goede komt. Het zijn niet bepaalde goede eigenschappen voor een leider van het dagelijks bestuur van de Europese Unie - in potentie — de grootste economische macht van de wereld. Daarom stem ik vandaag in eer en geweten tégen.

Bart Staes