Stapvoets voegt de N-VA zich bij de onzalige kruistocht tegen de Europese kernwaarden

• 2018-09-12
• Democratie & mensenrechten Europa in de wereld

Er waart een spook door Europa: een alsmaar aanzwellend leger van politici, ook uit regerende, mainstream partijen die zich tegen de essentie van de Europese samenwerking keren. We noemen Italië, Hongarije en Polen maar ook Oostenrijk en godbetert Nederland. En ook in ons land regeert met de N-VA een steeds meer openlijk euro-sceptische partij. Dat is voor België, een historische steunpilaar van het Europees project, van groot belang. Het is daarom ronduit bizar dat over dit feit amper een publiek debat bestaat in België. Want volgende jaar bij de Europese verkiezingen staat eigenlijk voor een deel de raison d’être van de Europese Unie ter discussie.



Op dezelfde dag dat Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker een speech gaf over ‘de Staat van de Europese Unie’ keurde het Europese parlement het rapport van onze groene collega Judith Sargentini over het Hongarije onder premier Orban goed. Gelukkig deden de christendemocratische collegae van de EVP vandaag eindelijk wat ze al lang hadden moeten doen: hun familiegenoot Orban ter verantwoording roepen op een wijze die hij verstaat (Orbans partij is lid van de EVP). Het rapport-Sargentini stelt vast dat de Hongaarse regering in de afgelopen jaren de democratie en rechtsstaat dusdanig heeft verwaterd dat een zogenaamde artikel 7-procedure aan de orde is. Dit is een in het EU-verdrag voorziene procedure die uiteindelijk kan leiden tot zware sancties zoals het ontnemen van het stemrecht van Hongarije in de EU-besluitvorming.

Eén van de meest geuite klachten van Orban en zijn Europese Orbanites overal in de EU is dat ‘de EU de natiestaten vluchtelingen en een multiculti-samenleving wil opdringen’.  Als je alleen al naar de cijfers kijkt is dit je reinste flauwekul, maar het discours werkt. Angst is een krachtig middel. Zo zien we ook bij ons: het inbeuken op pogingen op de opvang van vluchtelingen op een solidaire, Europese wijze te organiseren gaat hand in hand met een steeds harder discours van de N-VA.

De migratiecrisis is een deels politieke gecreëerde crisis: als je er toe bijdraagt dat ministers in de Europese Raad géén overeenstemming bereiken over een gezamenlijke aanpak - en daar draagt Theo Francken toe bij -   besluiteloosheid en Europese machteloosheid. Die chaos versterkt dan weer angstgevoelens en de euro-sceptische politieke beweging. 

Het is een veelbetekenend politiek proces dat zich een beetje onder de radar voltrekt. Maar het patroon wordt duidelijk, zéker nu te duchten politieke vijanden van het Europese project zich openlijk outen en aankondigen dat ze de Brexit-blues nog wat willen uitbreiden. Zo kondigde Steve Bannon, de controversiële ex-adviseur van Amerikaans president Donald Trump en boegbeeld van radicaal rechts in de VS, een maand geleden aan dat hij middels de nieuwe organisatie 'The Movement' in Europa een rechts-populistische revolutie op gang helpen.

Of moeten we zeggen ‘verder uitbreiden’? Bannon hoopt potten te breken bij de verkiezingen voor het Europees parlement in mei 2019. Ook Vlaams Belanger Gerolf Annemans droomde er al luidop over dat zo’n coalitie in het Europees Parlement na mei 2019 een ‘blokkeringsminderheid’ kan vormen.

Dat zou inderdaad kunnen ontaarden in het vastlopen van het Europees vredesproject en de reeds bestaande interne spanningen verder kunnen versterken in plaats van helpen oplossen. Bannon wil zich vanaf november in Brussel vestigen om vanuit daar zijn giftige cocktail van haat, leugens en blank-christelijke superioriteit in Europa te gaan rondpompen en coalities te smeden.

Hij wordt er alvast hartelijk ontvangen en ondersteund door de Belgische advocaat Modrikamen, oprichter van de Parti Populaire, die reeds zoete broodjes bakte met extreemrechtse Brexiteer Nigel Farage. Modrikamen stelde onlangs in De Standaard dat hij wel zou willen samenwerken met de N-VA. Een natuurlijke bondgenoot?

Wie aandachtig de recente uitlatingen van de kopstukken uit die partij over Europa volgde, weet dat Modrikamen dat nog niet eens zo slecht bekeken heeft. Overigens, waar velen hun afschuw voor president Trump alleen maar week na week bevestigd zagen, liet Theo Francken in een interview weten best begrip te hebben voor Trump en zijn kiezers.  In de woorden van de Waalse filosoof Drieu Godefridi: ‘Er is een objectief bondgenootschap tussen Trump en de Europese krachten die de migratie willen beteugelen, waaronder de N-VA.’

Europese cockpit

We willen premier Michel best geloven in zijn Europees engagement wanneer hij beweert in ‘de cockpit van de EU’ te willen zitten. Vermits we allen weten dat de schaduw-premier van dit land in Antwerpen huist en dat onder diens bewind de N-VA steeds euro-sceptischer wordt, lijkt het ons daarom essentieel wat meer parlementair toezicht te organiseren op wat zijn en andere ministers namens ons op het EU niveau uitspoken.  Daarom een concreet voorstel. Wij pleiten er voor dat alle Belgische vakministers, maar ook premier Michel voorafgaand aan elke Europese ministerraad, en voor elke Europese top, in het federale parlement komen vertellen wat er op de agenda staat en welk standpunt België daar zal innemen.

Deze ‘politieke innovatie’, wordt al jaren toegepast in Nederland en Denemarken en leidt tot het vergroten van de transparantie van het Europese besluitvormingsproces. Het kan bijdragen aan meer democratisch debat over de EU op nationaal niveau – nu nagenoeg afwezig - en dat vr er nieuwe wetgeving op EU niveau gestemd wordt. Tot slot leidt het tot meer politieke verantwoording voor er sprake is Europese besluitvorming, die de basis is voor ruim de helft van alle Belgische wetten.

De aanwezigheid van een steeds euro-sceptischer partij in de Belgische regering, maakt dit nog meer noodzakelijk. Want als de N-VA stelt dat het ‘eurorealistisch’ en niet ‘euro-sceptisch’ is, dan is dat niet meer dan een semantisch rookgordijn. Dat werd zeer duidelijk tijdens het bezoek van De Wever aan Londen dit voorjaar, waar hij de ‘Edmund Burke Award’ kreeg van zijn conservatieve vrienden van de ‘Alliance of Conservatives and Reformists in Europe’ (ACRE).. Voor de goede orde: in ACRE zetelen naast de Britse Conservatieven ook de Turkse AK partij van dictator Erdogan, de populistisch-nationalistische (ware) Finnen, het zionistische Likud van Benjamin Netanyahu en de  Poolse conservatief-katholieke PiS.. Mooie bondgenoten...

De N-VA, vroeger nog een uitgesproken pro-Europese partij, is onder invloed van haar collega’s in de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) in snel tempo aan het vervellen tot een uitgesproken euro-sceptische partij. En nogmaals, dat is in de huidige Europees en Belgisch politieke context uitermate relevant.

De Wever betreurde in zijn Londense toespraak het nakende vertrek uit Brussel van de Britse Tories, zijn bondgenoten in het gevecht tegen de ‘dreigende Europese superstaat’. Hij beloofde trots ‘de fakkel te zullen overnemen’ in de strijd tegen de ‘elite van bureaucraten die controle probeert te krijgen op ons leven’? Lijkt verdacht veel op het discours  van Wilders, Salvini, Le Pen of rechts-conservatieve populisten in Polen en Hongarije. Het is dé definitie van populisme: het plaatsen van een ‘zuiver, soeverein volk’ tegenover ‘een elite van machthebbers en bureaucraten’.

In zijn verzet tegen de slechts in zijn eigen hoofd bestaande ‘Europese superstaat’ verwijst De Wever steevast naar de Europese kernwaarden uit de verlichting. En die verlichting kan volgens hem alleen maar tot volle kracht komen binnen de grenzen van een natiestaat. Maar De Wever heeft helemaal niets met de kernwaarden van Europa, dat hij immers ‘maar een verdrag’ noemde.

De Wever toont eerder een afkeer van supranationale instellingen, die net verlichtingswaarden als mensenrechten, bescherming van minderheden, of godbetert ecologische waarden kunnen afdwingen. De Wever legitimeert zijn anti-Europese discours door terug te plooien op de grenzen van de natiestaat. Grenzen die destijds door Volksunie Europarlementslid Maurits Coppieters nog omschreven werden als ‘de littekens van de geschiedenis’, de uiterlijke erfenis van oorlog en geweld. De Wever deelt zijn romantisch conservatieve afkeer voor supranationale instellingen met het groeiende regiment aan oprukkende en oorlogstaal bezigende autocratische leiders in Europa.

Alsof mensen zich niet én Vlaming, Belg én Europeaan kunnen voelen. Alsof de natiestaat nog iets vermag tegen globaliserende krachten, multinationals die wetgeving naar hun hand zetten, flitskapitaal, belastingparadijzen, internationaal georganiseerde criminaliteit of fenomenen als klimaatverandering. De Wever verplaatst zich met zijn euroscepticisme naar de verkeerde kant van de geschiedenis. Een supranationaal niveau is van belang, niet alleen om de uitdagingen van deze tijd ten gronde aan te pakken, maar net om de waarden uit de verlichting te beschermen Een supranationaal niveau is ook van belang voor het voorkomen van ongezonde alleenheerschappij en machtsmisbruik op nationaal niveau. Zie wat er vandaag gebeurt in Hongarije.  Over de verlichting als cultureel-filosofische en intellectuele stroming, die geldt als de basis voor de Europese beschaving, bestaan vele meningen en nuances. Maar eensgezind zijn de verlichtingsfilosofen wel in hun pleidooi voor gelijkberechtigdheid van alle mensen, voor de mens als wereldburger met gegarandeerde grondrechten, tegen misbruik van recht in kerk en staat, tegen intolerantie en voor vrijheid van meningsuiting.

Dat De Wever openlijk kiest voor de natiestaat als ‘veilige’ cocon voor zijn handelen en pleit tegen de huidige vorm van samenwerken in de Europese Unie met zijn vele ‘checks and balances’ is zijn goed recht. Het is wel een flagrante breuk met het volksnationalisme dat steeds stond voor een pro-Europese aanpak en internationalisme. Als pro-Europese krachten in België niet opstaan, dreigen we als land te slaapwandelen richting het populistische, euro-sceptische kamp. En bevinden we ons plots collectief aan de verkeerde kant van de geschiedenis. Vraag maar aan de Britten hoe dat voelt.

Lees hier het volledige essay waarop dit stuk is gebaseerd.