AA
Is een socialer Europa een monster van Loch Ness?

Een socialere Europese Unie is al vaak aangekondigd, maar lijkt hoe langer hoe meer op het monster van Loch Ness. De plannen die nu voorliggen om een sociale pijler onder de euro (Europese Monetaire Unie, EMU) te bouwen zijn absoluut ontoereikend en ze brengen een sociaal Europa niet dichterbij. Dit is erg problematisch want alleen met een sterk, rechtvaardig en solidair Europa kunnen we het vertrouwen van de Europese burger terugwinnen in het Europese project. Zoals Commissievoorzitter Barroso zelf zei bij het begin van zijn tweede ambtstermijn "Europa zal sociaal zijn of niet zijn." Dat is hij 'en cours de route' blijkbaar alweer vergeten.

Meerjarig Financieel kader (2014-2020)

Vorige week keurde het Europees Parlement het definitieve akkoord over het meerjarig financieel kader van de EU (2014-2020) goed. Het was de eerste keer dat het EP medebeslissingsrecht had over dit meerjarig raamwerk. Ik zelf stemde samen met de Europese Groenen tegen het bereikte akkoord. Het algemene ambitieniveau ligt veel te laag. Eenvoudig samengevat komt onze kritiek hierop neer: met een dergelijke begroting kan Europa de macht niet terugwinnen op banken, multinationals, vervuilers, mondiale grootmachten, speculanten en belastingontduikers.

Bovendien focust deze meerjarenbegroting op verouderde prioriteiten uit het verleden en zorgt niet voor oplossingen voor de economische, sociale en milieu uitdagingen waar Europa voor staat. We blijven de grote spelers in de agro-industrie subsidiëren en miljarden stoppen in hopeloze projecten zoals het kernfusieproject van ITER. Er wordt te weinig geïnvesteerd in de EU 2020 doelstellingen, met name de strijd tegen de klimaatverandering, tegen de (jeugd)werkloosheid, tegen de armoede en voor investeringen in onderzoek, ontwikkeling en onderwijs.

Bovendien was dit eigenlijk een ondemocratische oefening omdat het huidige parlement beslist over de middelen die het toekomstige parlement van na de verkiezingen van 25 mei 2014 zal kunnen inzetten. De voorziene herzieningsclausule is daarbij maar een doekje voor het bloeden, gezien er unanimiteit vereist is bij de lidstaten. We zetten dus onszelf en onze toekomstige collega's volledig klem. De goedgekeurde meerjarenbegroting is een gemiste kans om met een positieve visie over Europa te komen en een tegengewicht te bieden aan het soberheids- en besparingsbeleid dat Europa en zijn lidstaten in de vernieling rijdt. Voor wie meer wil weten over wat de Europese groenen dan wél voorstellen, kan hier terecht.

Sociale pijler onder de Eurozone

De Europese regeringsleiders besluiten in december over een "sociaal scorebord" waarin onder andere werkloosheid, inkomensongelijkheid en armoede beter gemonitord worden. De Europese Groenen willen dat het niet bij meten blijft, maar dat deze sociale indicatoren een hoofdrol gaan spelen in de Europese beoordeling van begrotingen en economische hervormingen. De Europese Commissie en bijna alle Europese politieke partijen hebben de mond vol van een sociaal Europa. Maar dat wordt alleen werkelijkheid als werk en armoedebestrijding écht prioriteit krijgen. Dat betekent dus ook dat er afgeweken moet kunnen worden van de 3% begrotingsnorm als de sociale situatie daar om vraagt.

Groen wil ook dat de Europese Commissie zo snel mogelijk verder werkt aan nieuwe instrumenten op langere termijn om grote economische en sociale verschillen tussen de eurolanden te verkleinen. De eurocrisis heeft duidelijk gemaakt dat het ontbreken van wisselkoersen en het gebrek aan maatwerk van de Europese Centrale Bank leidt tot diepere economische recessie in het ene land en een oververhitte economie in het andere. Dat heeft hogere werkloosheid en armoede enerzijds én financiële zeepbellen anderzijds tot gevolg. Bijna verontschuldigend kondigde de Europese Commissie aan dat het macro-economische onevenwichtigheden binnen de eurozone en in het bijzonder de rol van economische motor Duitsland gaat onderzoeken. Het moge duidelijk zijn dat het Duitse economische model niet in alle opzichten een te volgen voorbeeld is en het feit dat Merkel intussen schoorvoetend akkoord ging met een minimumloon is daarvan een sprekend voorbeeld.

Ook moet de Europese Commissie haast maken met het uitwerken van een stabiliseringsfonds dat op termijn eurolanden met een oplopende werkloosheid compenseert met bijdragen van landen waarin de werkloosheid afneemt. Een stabiliseringsfonds haalt de scherpe kantjes af van recessies en economische booms in de eurolanden. De Europese Commissie heeft de ideeën al klaarliggen in een bureaulade, maar de moed ontbreekt jammer genoeg om deze discussie nu te voeren.

Vorige week hadden Europarlementsleden in Straatsburg de kans om de voorstellen van de Groenen te steunen. Dat deden ze helaas niet. Een vaag voorstel van de christendemocratische EVP "dat de sociale dimensie van de EMU het best bereikt kan worden door methodes van 'best practices' en 'peer reviews'" haalde het helaas wel. Want in het licht van alarmerende werkloosheidscijfers, armoede en groeiende ongelijkheid hebben we méér nodig dan dit soort vage voornemens rond monitoring. We hebben nood aan afdwingbare maatregelen die zo nodig het macro-economische beleid van de EU bijsturen!

Europese Fondsen

Het Europees parlement stemde vorige week ook over de uitgaven via de structuur- en investeringsfondsen voor 2014-2020. Hoewel er zeer positieve aspecten aan zitten, is ook hier weer het sociale ondergeschikt gemaakt aan het cijferfetisjisme rond de begrotingen. Er werd heel concreet een verordening gestemd die het kader bepaalt voor de besteding van de Europese fondsen. Het herzien van de Europese structuur- en investeringsfondsen moet ervoor zorgen dat ze beter ingezet worden om de werkloosheid en armoede terug te dringen en dat investeringen duurzaam zijn en de juiste prioriteiten stellen.

Tijdens de onderhandelingen heeft het Parlement op deze vlakken belangrijke verbeteringen aangebracht. Deze dreigen echter ondermijnd te worden door de macro-economische voorwaarden die de Europese Commissie en de Raad willen opleggen. Met andere woorden: als een lidstaat niet voldoet aan de Europese begrotingsnormen, dan kunnen indirect lokale en regionale autoriteiten en maatschappelijke organisaties die sociale programma's en projecten uitvoeren, hiervoor gestraft worden. Ze kunnen dan geen beroep meer doen op de fondsen en bijvoorbeeld hun subsidies kwijtraken.

Het vorige week goedgekeurde kader rond de Structuur- en Investeringsfondsen (daarin zit onder andere: het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, het Cohesiefonds en het Europees Sociaal Fonds) waarbij de strikte voorwaarden van het stabiliteits- en groeipact (euro-regels) worden doorgetrokken naar de regio's, ondermijnt dus volledig het doel van de structuur- en investeringsfondsen.
Indien dit ook echt opgelegd gaat worden, gijzelen we gemeenten en regio's en verhinderen we hen om net dat beleid uit te voeren dat op maat is gemaakt van en toegespitst op de sociaaleconomische noden van die gebieden. We ontnemen de regio's in financieel-economisch moeilijke tijden een van de weinige mogelijkheden voor broodnodige (publieke) investeringen om zo werkloosheid te bestrijden. Niet voor niets protesteerde de Europese koepel van steden, gemeenten en regio's tegen dit Europese besluit (zie Council of European Municipalities and Regions - CEMR). Een ronduit schandalig voorstel dat weer de januskop van de EU laat zien.

Wel tevreden ben ik met de versterkte participatie van lokale partners en het middenveld via een bindende gedragscode. Slechte uitgaven zullen beter voorkomen worden door ex-ante voorwaarden (o.a. beleid op het vlak van antidiscriminatie, gender gelijkheid, een Roma-plan, en milieueffectenrapportage). Bovendien is milieu- en klimaatbescherming ingebouwd via de horizontale principes en voorwaarden en is er een ondergrens van uitgaven voor het Europees Sociaal Fonds (ESF).

Ook de gestemde regels rond het Europees Sociaal Fonds brengen een beetje verlichting om een sociaal Europa iets dichterbij te brengen. Zo zal het ESF vergroenen, socialer zijn en openstaan voor mensen die het echt nodig hebben. Zo zal na jaren van politieke strijd het ESF open staan voor mensen die in armoede en in sociale uitsluiting leven. Het zijn niet louter mensen die al op de arbeidsmarkt bewegen, maar juist ook de mensen die er in steeds grotere getalen afvallen, die een beroep zullen kunnen doen op deze sociale fondsen. En gelukkig zullen maatschappelijke organisaties ook meer marges en vrijheid krijgen om projecten te managen zoals zij dat nodig achten. De verduurzaming en sociale hervormingen van de Cohesiefondsen zijn dus zeker wél goed. Dit om maar te zeggen dat het niet al kommer en kwel is als het gaat om Europese besluitvorming.

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?