In veilig water

• 2005-09-13

Van 14 tot 16 september vindt in New York een VN-wereldtop plaats, onder meer over de Millenniumdoelstellingen . Die top had een doorbraak moeten betekenen voor een rechtvaardige wereld, maar dreigt nu in het water te vallen.

De voortekenen zijn immers erg ongunstig. Met name de houding van de nieuwe VS-ambassadeur John Bolton is zorgwekkend. En dat terwijl de Katrina-ramp aanleiding zou kunnen geven tot een Amerikaanse koerswijziging die de VN-top weer in veilig water zou kunnen loodsen.

De agenda die VN-baas Kofi Annan heeft opgemaakt voor de Millenniumtop, oogt nochtans zeer interessant, vooral omdat de thema's rechtvaardigheid, ecologie en veiligheid met elkaar worden verbonden. Een veilige wereld kan er alleen komen door een rechtvaardige ontwikkeling. De Millenniumdoelstellingen bereiken is dan ook een voorwaarde voor veiligheid. Dat alles moet gebeuren in een ecologisch begrensde wereld. Zo vormt de aan de gang zijnde klimaatverandering in veel opzichten een grotere bedreiging dan het internationale terrorisme. Het is de verdienste van Annan dat hij een voorzet wilde geven voor een brede veiligheidsagenda.

ANDERE POLITIEKE KEUZES

Dat zo'n brede veiligheidsagenda meer dan ooit actueel is, wordt op schrijnende wijze duidelijk door de immense natuurramp die het zuiden van de Verenigde Staten heeft getroffen. Die ramp kon op zich niet voorkomen worden, maar de impact ervan had anders kunnen zijn als de voorbije jaren andere politieke keuzes waren gemaakt. Investeringen in het herstel van natuurlijke ecosystemen en dijkenprogramma's die een bescherming hadden kunnen bieden, werden niet uitgevoerd. Het geld werd afgeleid naar de internationale oorlog tegen het terrorisme. De jarenlange sociale afbraakpolitiek maakte grote lagen van de bevolking, die al in de marginaliteit leefden, nog kwetsbaarder. De Amerikaanse burgers worden nu plots binnen de eigen grenzen geconfronteerd met een stroom 'ecologische vluchtelingen' waarop ze niet waren voorzien.

Het heeft niet veel zin te proberen causale verbanden te zoeken tussen deze orkaan en de klimaatverandering. Maar een ruimere kijk op het probleem, met een langer tijdsperspectief, moet wel aanzetten tot bezorgdheid. Het wordt steeds duidelijker dat klimaatverandering, veroorzaakt door een minderheid van de wereldbevolking, in de eerste plaats de armsten treft. Het aantal natuurrampen neemt toe en er komen steeds meer aanwijzingen dat menselijk handelen daar een rol in speelt. De voorbije tien jaar was er wereldwijd 567 miljard dollar economische schade door natuurrampen. Verzekeringsbedrijven roepen op tot snelle maatregelen tegen de klimaatverandering. Als er niets gebeurt, zullen hele zones nabij de kust niet meer verzekerd worden. De meest kwetsbare bevolkingsgroepen zullen opnieuw het grootste slachtoffer worden. Desinvestering in openbare diensten herleidt een al kwetsbare samenleving bij een ramp tot een gruwelijke jungle, zoals we de voorbije dagen konden zien.

AMERIKAANS CYNISME

Het minste wat we kunnen zeggen, is dat er bij een ongewijzigd klimaatbeleid zo goed als zeker meer ecologische catastrofes zullen komen. Dat is alleszins niet de veilige wereld die we aan onze kinderen zouden moeten nalaten. Maar in de aanloop naar de Millenniumtop lijkt Bolton een heel andere koers te varen. De ontwerpverklaring die begin augustus werd afgewerkt, was zeker niet revolutionair, maar wel redelijk aanvaardbaar. Bolton zag dat duidelijk anders, en diende een hallucinante lijst van 750 amendementen in. Zo willen de VS dat het woord ontwapening uit de tekst over nucleaire wapens gaat. Er mag geen verwijzing naar de Millenniumdoelstellingen in de tekst staan. In de opsomming van de basiswaarden willen de VS de bepaling 'respect voor de natuur' schrappen. Een bepaling die een duidelijk engagement vraagt tegen klimaatverandering moet er ook uit. Veel mensen die getroffen werden door Katrina zeiden in een eerste reactie dat ze zich nederig voelden tegenover moeder Natuur en vonden dat meer respect voor de natuur nodig is. Het is bijzonder cynisch dat de Amerikaanse regering net die bepaling wil schrappen uit de VN-tekst

Het zou bijzonder jammer zijn als de Millenniumtop door de Amerikaanse houding zou vastlopen in de vervuilde wateren van New Orleans. Een duidelijk engagement voor een brede veiligheidsagenda zou een veel beter antwoord zijn. Een keuze voor ecologische duurzaamheid is een keuze voor veiligheid. De Amerikaanse regering wil Kyoto niet ondertekenen vanwege de 'economische schade' die het zou veroorzaken. Hoe immens de economische schade kan zijn als van Kyoto geen werk wordt gemaakt, wordt pijnlijk duidelijk rond de Mississippi.

Wie een veilige en leefbare wereld wil, kiest beter voor preventieve gerechtigheid dan voor preventieve oorlog. De internationale strijd tegen het terrorisme, zoals die vandaag door de VS wordt gevoerd, geeft een gevaarlijke schijn van veiligheid, maar kan niet verhinderen dat een ecologische ramp de echte kwetsbaarheid van een samenleving blootlegt. Zorgen dat de Millenniumdoelstellingen wél gehaald worden, is dan ook niet 'soft', maar getuigt van keihard realisme.

Jan Mertens - Beleidsmedewerker Groen!
Bart Staes - Europees Parlementslid

(Vrije tribune gepubliceerd in De Standaard van 13 september 2005)