AA
In tijden van oorlog sneuvelen waarheid en gezond verstand allereerst

Oog om oog maakt de hele wereld blind (Gandhi)

Iedereen voelt bij het lezen over en het zien van beelden van de vele massale moordpartijen in het Syrische Houla naast afschuw, ook de meest logische en menselijke reactie: er moet snel en krachtig worden ingegrepen om dit bloedvergieten te stoppen! Dit geldt al helemaal als er ook kinderen bruut worden vermoord. Wat ginder gebeurt, raakt diep aan ons mens-zijn.

En dus voelen vele politici zich geroepen om op de publieke tribune allerlei krachtige uitspraken te doen. Die gaan van 'militaire actie', tot 'gewapend ingrijpen' al dan niet onder een humanitaire mantel, tot zelfs het brute 'nuke the bastards!' .

Vaak is het een uiting van machteloosheid, van oprechte woede. Begrijpelijk, maar politici zouden over kwesties als oorlog en vrede en de moeilijke afwegingen over wel of niet (militair) ingrijpen beter drie keer nadenken. Het is frustrerend, maar er bestaan in deze kwestie geen eenvoudige oplossingen. En we leven nu eenmaal niet in een Hollywood-film, waar de goeden op het eind altijd winnen.

Er is geen weg naar vrede, vrede is de weg (Gandhi)

De meeste conflicten zijn uiterst ingewikkeld. En dat geldt zeker voor Syrië. Wat we wel zeker weten, is dat in tijden van oorlog waarheid en gezond verstand het eerst sneuvelen. Oorlogen zorgen er zelden voor dat er alleen maar 'goeden' en 'slechten' zijn. Oorlog en geweld stimuleren het slechtste in de mens, zoals de neiging tot vergelding. Oorlog toont snel aan dat de zogenaamde beschaving maar een flinterdun vliesje vernis is rond elk lichaam. Terwijl we weten dat het de vermoorde kinderen van Houla niet terugbrengt. Mahatma Gandhi zei ooit: " Oog om oog, maakt de hele wereld blind ". Deze uitspraak maant ons tot diep nadenken.

Begin april stuurde ik samen met collega's van andere politieke partijen, die deel uitmaken van de Interparlementaire Werkgroep Koerden (IPWK). hierover een brief aan Guy Verhofstadt, de voorzitter van de liberale fractie in het Europees Parlement. De IPWK is een werkgroep van Vlaamse parlementsleden van de democratische partijen in de diverse Parlementen (Vlaams, Brussels, Federaal en Europees). We volgen samen al jaren de situatie van de Koerden in Irak, Iran, Syrië en Turkije.

Verhofstadt pleit in het Europees Parlement vurig voor een externe militaire interventie in Syrië en het bewapenen van de Syrische oppositie. Hij haalt daarmee de voorpagina's van de kranten. Het voorstel klinkt daadkrachtig, maar het is ronduit onverstandig, contraproductief en dus onbezonnen.

De weg naar militarisering

Nu militair ingrijpen in Syrië is aansturen op een escalerende, bloedige burgeroorlog in dit verdeelde land met zijn vele etnische en religieuze gemeenschappen. Met bewapening van de oppositie zullen vele 'Homs' en 'Houla's' ontstaan in Syrië.

Zelfs aan de kant van de erg verdeelde oppositie staat men huiverachtig tegen een militaire interventie en tegen elke militarisering van het conflict. De Syrische Nationale Raad (SNR) schreef op zijn website dat "het niet-gewelddadig karakter van de Syrische revolutie bewaard moet worden." Men vreest chaos en een machtsovername door islamieten van de Moslimbroederschap. De Koerdische minderheid (6 a 9 procent van de Syrische bevolking) wordt systematisch overal buitengehouden.

Intussen wordt ook in VN-rapporten gewag gemaakt van wreedheden van de kant van de oppositiegroepen. Het valt wellicht in het niet bij het wrede geweld van Assads regime, maar het wordt steeds duidelijker dat ook in dit conflict er geen sprake is van louter 'goed' en 'slecht'.

Ludo De Brabander, stafmedewerker van de vzw Vrede en auteur van het in 2009 verschenen boek Als de NAVO de passie breekt, bezocht begin 2012 Syrië. Hij getuigde: " De machtsbasis van Assad is erg fanatiek en noemt de opposanten "terroristen". Probleem is evenwel dat er zich naast het democratische verzet ook groepen met een sektarische agenda ontwikkeld hebben, met achter zich internationale actoren (Irak, Iran, Golfstaten, Turkije) die wapens leveren en de strijd gebruiken volgens een eigen agenda. Bovendien is de situatie geen simpel zwart-wit verhaal van een hele bevolking die tegen een dictatoriaal regime strijdt. Het geweld speelt zich vooral af in het noorden. Zo was het drama in Homs het resultaat van hevige gevechten tussen Syrische troepen en gewapende milities met burgerslachtoffers in beide kampen in een alsmaar meer sektarisch verdeelde stad ."

Een bijzonder complexe regio

Er zijn mensen die zich afvragen waarom we in Libië wél ingrepen en nu niet. Daar zijn hypocriete, geopolitieke en realistische redenen voor. Maar de ligging van de twee landen is er één van. Syrië is oneindig veel complexer, zowel wat betreft de geografische ligging als wat betreft de multi-etnische samenstelling. En de zaak wordt nog extra bemoeilijkt door de zeer nauwe (militaire) banden met Rusland en Iran en de de bemoeienis van andere regionale spelers.

Syrië is inderdaad een land met een zeer verdeelde bevolking, zowel etnisch als religieus. Ik citeer opnieuw Ludo De Brabander: " De bevolking bestaat uit Arabieren, de grootste gemeenschap, uit Bedoeïenen en Koerden, twee middelgrote gemeenschappen en uit enkele kleine gemeenschappen Turken, Suryoye, Armeniërs en Turkmenen. Hoewel er in Syrië geen staatsgodsdienst bestaat, is de islam de grootste godsdienst: 90 procent van de bevolking is islamiet, driekwart daarvan zijn soennieten. Daarnaast zijn er sjiieten, alevieten, noessairi's, ismaelieten en druzen. Tien procent van de bevolking is christen ."

In een dergelijke context kan een militair ingrijpen, zoals Verhofstadt lijkt te bepleiten, het land alleen maar in een lange en bloedige burgeroorlog onderdompelen.

Jezelf naar vrede en rechtvaardigheid bombarderen is naïef

Militair ingrijpen of partijen bewapenen vreet de ruimte voor een politieke uitweg op. Dat is met vuur spelen, want een open oorlog in Syrië kan gemakkelijk uitmonden in een regionale destabilisering, zoals tussen de soennitische as (Turkije, Qatar, Saudi-Arabië) en de sjiitische as (Hezbollah, Iran en Irak). Is het dat waar Verhofstadt en co naartoe willen?

Het klinkt veel minder stoer dan wat Verhofstadt en anderen roepen, maar om verdere escalatie van het geweld te vermijden, is er geen andere keuze dan onder intensieve bemiddeling van invloedrijke internationale spelers te werken aan naleving van het wapenbestand zoals dat van Kofi Annan en politieke onderhandelingen op te starten. Het eerste luik daarvan moet gaan om humanitaire hulpverlening en de opvang van vluchtelingen.

Lokale waarnemers sturen ondertussen ook aan op een herziening van het Annan-plan. Het mandaat van de missie moet volgens hen versterkt worden zodat ze beter in staat is om Syrische burgers te beschermen. Daarvoor zijn o.a. de volgende maatregelen nodig:

1. Toename van het aantal waarnemers zodat ze permanent aanwezig kunnen zijn in alle brandhaarden.
2. Bescherming van o.a. veldziekenhuizen en begrafenissen door waarnemers.
3. Duidelijk onderscheid tussen de militaire en civiele waarnemers.
4. Een taak voor de waarnemers in het verzamelen van bewijsmateriaal om vervolging bij het Internationaal Strafhof van de verantwoordelijken voor ernstige schendingen van mensenrechten mogelijk te maken.
5. Verbeteren van de capaciteit van waarnemers om met de lokale bevolking om te gaan.
6. Het mogelijk maken van “embedded” journalisten ondergebracht in de VN-missie.

De idee van het gewapend creëren van 'humanitaire corridors' is niet realistisch. Dit zou de facto toch uitmonden in een gewapende interventie en extra geweld, chaos en vluchtelingenstromen. Dat zal niet onder VN-vlag kunnen gebeuren, dus onder wiens vlag dan wel? Er zijn amper voorbeelden van militaire interventies die 'succesvol' waren. Wie verwijst naar Libië en denkt dat met het doden van Khadaffi en de zijnen de problemen zijn opgelost, is niet goed geïnformeerd of misleidend bezig.

De Europese Unie moet als belangrijke handelspartner van Rusland, samen met andere G8-landen, zware druk uitoefenen op het Kremlin om Poetin & co te overtuigen het regime Assad te dwingen tot het naleven van het twee maanden geleden door Kofi Annan onderhandelde vredesplan. Het Syrische regime moet gedwongen worden concessies te doen en om te praten en onderhandelen in plaats van te moorden.

De Europese Unie moet zeer strikt toezien op naleving van het wapenembargo, ook door Cyprus. De EU moet samen met de Arabische Liga een front vormen en druk uitoefenen op Assad, voor het creëren van humanitaire corridors en daar vervolgens ook financiële middelen voor vrijmaken.

Mensen blijven zeggen dat pacifisten naïevelingen zijn. De idee van jezelf naar vrede en rechtvaardigheid bombarderen, dat is pas naïef.

Bart Staes

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?