Hoera, de euro is jarig!

• 2009-01-13
• Geldzaken & handel

'Oog om oog, maakt de hele wereld blind'. Een uitspraak van Mahatma Ghandi, die helaas weer hyperactueel is. Het valt me dan ook zwaar om het over 'een gelukkig en gezond 2009' te hebben, als je geconfronteerd wordt met de afschuwelijke gebeurtenissen die voor de burgerbevolking in Gaza het nieuwe jaar inluidden (net als die voor de burgerbevolking in Congo, Sri Lanka, Tsjetsjenië, Irak en Afghanistan…).

Desondanks wordt uit deze en vele andere gebeurtenissen duidelijk, dat we in een uiterst belangrijk jaar zijn aanbeland. Waait er straks echt een nieuwe wind vanuit het Witte Huis? Op het vlak van internationale samenwerking die weer meer gericht is op conflictpreventie, diplomatie en samenwerking? Een andere Midden-Oosten politiek? Komt er meer respect voor de internationale rechtsorde? Komen er nieuwe regels om de hebzuchtige financiële mammon weer te temmen? En op het vlak van klimaatbeleid? Komt er een Green New Deal om schonere transportmiddelen, duurzame energiebronnen en energiebesparing te stimuleren en wereldwijd te introduceren?

Veel vragen. Maar er zijn antwoorden! Bij ons en in 26 andere lidstaten van de Europese Unie zijn er begin juni verkiezingen voor het Europese Parlement. Ruim 400 miljoen mensen die met hun stem wel degelijk een invloed kunnen uitoefenen op welke politieke koers de EU uitzet in 2009 en de cruciale jaren daarna. Zoals Mieke Vogels afgelopen weekend zei op de nieuwjaarsreceptie van Groen!: 'Durven we met de kracht van de verbeelding gaan voor verandering? Of rijden we verder richting afgrond?'

Dat is geen platte verkiezingsretoriek — maar helaas moet je bijna zeggen — bittere realiteit. Duidelijk is dat na vele jaren van marktfundamentalisme, een onverantwoorde energie bonanza en financiële deregulering, eindelijk de politiek weer aan zet komt. Er moeten dringende keuzen gemaakt worden. En dat die politieke keuzen - zeker op Europees niveau - een enorm verschil kunnen maken, bewijst bijvoorbeeld het historische besluit om nationale munteenheden in Europa in te ruilen voor een gemeenschappelijke munt, de euro. Deze historisch unieke munt wordt langzaam volwassen. Deze week vieren we in het Europees Parlement zijn tiende verjaardag met een speciaal debat in de plenaire vergadering over de ervaringen en uitdagingen van de Economische en Monetaire Unie, gevolgd door een colloquium met politieke kopstukken en bekende economische journalisten.

In 1999 werd de euro de officiële munteenheid van de Europese Unie en twee

jaar later introduceerden de eerste elf lidstaten de gloednieuwe eurobriefjes en -munten.

Vandaag is de euro de nationale munteenheid in zestien lidstaten en in andere landen als Zweden, Denemarken en IJsland, staat de euro plots in een wat gloedvoller licht. Het colloquium gaat dan ook over de rol van de euro bij de aanpak van de economische en financiële crisis.

Ook het onder een enorme schuldenlast kreunende België, heeft in volle financiële crisis baat gehad bij de euro. We zijn uiteraard nog steeds niet uit de gevarenzone, maar volgens specialisten had België zonder de euro hetzelfde lot kunnen ondergaan als het onfortuinlijke IJsland: een virtueel bankroet. Dat bankroet was er gekomen door de bankencrisis en de onwaarschijnlijke ontwikkelingen rond Fortis. Maar de euro - die zijn waarde grotendeels behield - was in al dit financieel-economische geweld een stabiliserende factor. Een Belgische frank had het waarschijnlijk niet zonder spectaculaire devaluaties overleefd. Het had de begrotingsopmaak, om het mild uit te drukken, redelijk lastig gemaakt en de inflatie tot grote hoogte gestuwd. En plotsklaps waren alle Belgen een stuk armer geworden.

In Slovenië, dat per 1 januari 2009 de euro invoerde, is men ronduit verheugd over de komst van de munt. Dankzij de euro is de concurrentiepositie van het land sterker dan die van buurlanden als Polen en Hongarije, waar de nationale munteenheden door de crisis zwaar onder druk staan. De Sloveense premier Robert Fico, nog recent een euroscepticus en tegenstander van de euro, is nu uiterst populair in zijn land dankzij… de invoering van de euro! Fico’s rechtse en zelfs extremistische regering wordt geplaagd door allerlei corruptieschandalen maar zoals een Sloveense zakenman in NRC Handelsblad zei: "Slowaken geven geen snars om politiek, zolang ze maar rijker worden. Fico hoeft zijn problemen niet eens te verbergen."

Het door de publieke opinie onopgemerkte succes van de euro, toont weer eens het drama van vrouwe Europa. Want tijdens economisch hoogtij, vinden wij, Europese burgers, het normaal dat we zoveel welvaart genieten. Ondanks een fenomenale koopkracht in vergelijking met miljarden andere wereldbewoners, klaagden vele mensen steen en been dat de euro 'alles duurder maakte'. Maar nu in tijden van zware crisis, zal er niemand opstaan om te applaudisseren voor onze munt. Is ook wat overdreven, natuurlijk. Maar waar het om gaat is dat politieke besluiten er dus wel degelijk toe doen en dat degenen die destijds pleitten voor de euro gelijk hadden. Zij die pleitten voor een Europese Grondwet hadden dat ook. Maar een politieke wet is dat ook al heb je gelijk, je het eerst moet krijgen. De vooruitgang voor de Europese samenwerking gaat traag en met horten en stoten, zo is het altijd geweest. Ik denk dan ook aan de woorden van de Europese oervader Jean Monnet. Die antwoordde midden jaren zeventig op de vraag hoe dat nu verder moest met Europa: "Continuez, continuez!"

Een ander actueel voorbeeld van deze week dat aantoont dat Europese politiek er wel degelijk toe doet, is de nieuwe Europese wetgeving rond de toelating van pesticiden op de markt en het zo verantwoord mogelijk gebruik ervan. Het Europees Parlement zet deze week het licht op groen voor een nieuwe regelgeving die ertoe zal leiden dat er niet alleen minder kankerverwekkende, mutagene en endocrien verstorende stoffen in ons voedsel en ons leefmilieu terecht komen. Dit leidt de komende jaren in heel Europa tot een minder giftig milieu, minder gif in ons voedsel. En mogelijk leidt dit later tot minder kankers bij toekomstige generaties. Stel dat het aantal kankers terugloopt, zal dat op conto van de EU geschreven worden? Nee, waarschijnlijk niet. Maar de kans is zeer groot dat een gezonder leefmilieu wel alles met Europese wetgeving te maken heeft.

Europa is bij uitstek lange termijn politiek, en daarmee hoe langer hoe meer een contrabalans voor de incidenten en dagjespolitiek op het nationale niveau. Daarom moeten de Europese Groenen straks sterker staan in het Europees Parlement!

Europa is liefde in tijden van cholera.

Bart Staes