AA
Europese regeringen laten kans liggen om migratie in goede banen te leiden

Het getalm van de Belgische regering om duidelijk te maken of ze wel of niet een handtekening zal zetten onder het Global Compact for Migration van de Verenigde Naties is beschamend. Maar heeft tenminste ook één verdienste: het maakt duidelijk dat de grootste regeringspartij N-VA telkens als het gaat om pogingen om een efficiënter migratiebeleid uit te tekenen dwarsligt. Sterke man Francken lijkt te denken dat België een internationaal fenomeen wel alleen kan beheersen of hoogstens door het plaatsen van muren en bewakers. Door zaken niet in onderlinge samenspraak te willen regelen en beheren, staat de N-VA in ultimo voor chaos en op langere termijn een vergroot risico op geweld aan de buitengrenzen van de EU.

Zoals Louise Arbour, internationaal gerespecteerd juriste die voor de VN het onderhandelingsproces voor de Global Compact leidt terecht zei: “De goede vraag is niet of je pro dan wel contra migratie bent, maar hoe je de negatieve impact verkleint terwijl je de positieve bijdrage maximaliseert. Om dat te doen, zijn muren en gesloten deuren niet echt een verstandige strategie.” Wat ons betreft is een strikt grensbeheer zeker nodig, maar eerder het sluitstuk van een verstandig Europees migratiebeleid, dat begint met meer coherentie en gedeelde solidariteit, en legale opties voor migratie waar vertrek- én aankomstland baat bij kunnen hebben.

Nadat ze maanden bij de onderhandelingen zaten beginnen sommige regeringen zoals de Belgische onder druk van extreemrechts plots te twijfelen. Ze gebruiken daarbij oneigenlijke argumenten die vooral een onderhuids doel lijken te hebben: de angst voor massale ongereguleerde migratie voeden en zo het draagvlak voor een nog restrictiever en inhumaan beleid.  Dit verdrag verdient een politiek debat gebaseerd op feiten en inhoud, niet op angsten.

Oostenrijk en Hongarije hebben al aangekondigd geen handtekening te zetten over nieuwe wereldwijde normen voor migratie waarover sinds 2016 door bijna tweehonderd landen wordt onderhandeld. De Europese Unie ondergraaft haar geloofwaardigheid als ze geen eenduidige steun kan geven aan een vrijwillige tekst die het beschermen van mensenrechten en een humane aanpak van migranten voorstaat. EU-commissievoorzitter Juncker heeft al gezegd dat hij het een ‘absurditeit’ zou vinden als de EU aan het einde van dit jaar niet in staat is gebleken een gezamenlijk standpunt in te nemen. Juncker heeft hierin gelijk. Hoe kan de EU haar partners waar ook ter wereld dan nog in de ogen kijken?

In 2016 werd in VN-verband besloten tot een wereldwijde strategie voor veilige, ordelijke en reguliere migratie. Afgelopen zomer lag er een concept waaraan 192 landen hebben meegewerkt. Het gaat om een soort van intentieverklaring over hoe je migranten het beste opvangt, hoe je ze beschermt, maar ook hoe je ze op een veilige en menswaardige manier kunt terugsturen als dat nodig is. De VS trok zich nog voor de onderhandelingen goed en wel waren begonnen terug. De EU ronkte daarna met de boodschap dat zij de leiding zou nemen om tot internationale humane normen te komen.

Die voortrekkersrol past de EU uitstekend. Het beschermen van mensenrechten wereldwijd en het onderhandelen over gevoelige onderwerpen zijn zaken waar Europa voor staat. Multilaterale samenwerking is een van de fundamenten van ons buitenland beleid. Eurocommissaris Frederica Mogherini van Buitenlandse Zaken en Veiligheid roemde het afgelopen jaar in haar toespraken niet voor niets de leiderschapsrol van de EU in het proces. Maar nu beginnen ook de EU-lidstaten zich één voor één terug te trekken. Een gemiste kans om de daad bij het woord te voegen.

De plannen halen migratie immers uit de crisissfeer waar het de laatste jaren in is beland. Migratie is van alle tijden, het is er altijd geweest, en zal ook blijven bestaan. Een breed gesteunde leidraad helpt landen migratie veilig, ordelijk en regulier te laten verlopen. Tegelijkertijd kunnen structurele problemen worden aangepakt. Denk aan de grote groepen migranten die geen toegang hebben tot basisdiensten als gezondheidszorg, onderwijs of zelfs eten en drinken. Denk aan (jonge) migranten die kwetsbaar zijn en in handen vallen van mensensmokkelaars. Denk aan het uitblijven van legale Europese alternatieven voor mensen om (soms tijdelijk) voor werk of studie te migreren.

Sinds 2015 laat de Europese politiek zich gijzelen door het migratie-thema. De krampachtige manier waarop het buitenlands beleid wordt ingezet om migratie-deals te sluiten met landen in Afrika, maakt dat we als continent van de mensenrechten enorme imagoschade oplopen.

Des te pijnlijker is het nu lidstaten de steun een voor een beginnen in te trekken. Na Hongarije twijfelen ook Polen en Tsjechië. Oostenrijk liet twee weken geleden weten geen handtekening te zullen zetten. Dit terwijl dat land als Europees voorzitter aan de onderhandelingstafel zit. In navolging van de Amerikaanse president Donald Trump noemt de Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz de angst voor het verliezen van soevereiniteit als belangrijke reden. Oostenrijk wil niet beginnen aan een ‘mensenrecht voor migratie’.

Angsten die ongegrond zijn. Het gaat immers om vrijwillige normen en afspraken. De vrijwillige afspraken onderkennen dat migratie van alle tijden is en willen normen stellen, geen verplichtingen opleggen. Normen bijvoorbeeld over de juridische status van migranten om zo stateloosheid en rechteloosheid illegaliteit tegen te gaan.

Onder druk van de N-VA besliste de Belgische regering vorige week om het akkoord onder het vergrootgals te leggen met het smoesje dat meerdere landen zijn gaan twijfelen.  Zo wil men zeker zijn in welke mate de tekst “juridisch toch afdwingbaar zou zijn”, hetgeen puur de zogenaamde vrees van Theo Francken en zijn partij is. De VN-lidstaten die het ‘Global Compact’ ondertekenen, zeggen zich daarmee in te spannen voor de afspraken, maar ze kunnen er juridisch niet op worden afgerekend. Bovendien blijft nationale wetgeving leidend en garandeert het document nadrukkelijk de soevereiniteit van de ondertekenaars.

Het Global Compact, aldus Tinneke Strik, universitair hoofddocent migratierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen en tevens fractievoorzitter van GroenLinks in de senaat, “spreekt enerzijds van het belang illegale migratie, mensensmokkel en mensenhandel te bestrijden, en anderzijds om legale migratie, zoals gezinshereniging en arbeidsmigratie, in goede banen te leiden. Maar dan gaat het om bestaande rechten.”

Je rug keren naar de onderhandelingen voor een voorzichtige maar wereldwijde verbetering van de positie van migranten - zoals Trump, Kurz en Orbán doen - omdat je om populistische reden niet gezien wil worden met een neutrale, misschien soms zelfs positieve tekst over migratie in je handen, is heel kortzichtig. Europa is het aan zichzelf verplicht om deze vrijwillige afspraken te ondertekenen. Het zou een historische blunder zijn als België meewerkt aan de ‘trumpisering’ van Europa.

Bart Staes, Europees parlementslid Groen
Petra de Sutter, senator Groen  
Judith Sargentini, Europees parlementslid GroenLinks

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?