Europese lidstaten doen te weinig aan strijd tegen astronomische BTW-fraude

• 2008-12-05
• Geldzaken & handel

Om BTW-fraude beter en sneller te bestrijden maar ook te voorkomen, keurde het Europees Parlement donderdag plannen goed om de verzameling en uitwisseling van informatie over financiële transacties binnen de EU door lidstaten te versnellen. Het EP heeft ook een initiatiefverslag van Europees parlementslid Bart Staes (Groen!) aangenomen, waarin het de noodzaak benadrukt van een betere administratieve samenwerking tussen lidstaten op het gebied van de bestrijding van de BTW-fraude.

Een verschijnsel als BTW-fraude doet de meeste mensen gapen. Maar in tijden van financiële en economische crisis zou de omvang van het fenomeen in ieder geval alle Europese regeringen in opperste staat van paraatheid moeten brengen.

De gangbare en voorzichtige schatting van de Europese Rekenkamer is dat het gaat om een bedrag van 60 tot 100 miljard euro per jaar. De Raad van Ministers van Economische Zaken en Financiële Zaken (Ecofin) stelde in een document van maart 2008 dat ‘de niet-geïnde belastingen in de EU als gevolg van belastingfraude geschat wordt op 2,5 % van het bruto nationaal product’. In een rapport uit 2007 schatte de Europese Rekenkamer de gederfde ontvangsten uit de BTW in 2005 voor Duitsland alléén op 17 miljard euro. In het Verenigd Koninkrijk werd de schade voor de nationale schatkist voor het begrotingsjaar 2005-2006 op 18,2 miljard euro geraamd. De Rekenkamer stelde ook dat het bedrag aan BTW-fraude de omvang van de totale jaarlijkse begroting van de EU, ofwel ruim 100 miljard euro, wel eens zou kunnen overschrijden. De Europese Commissie is mede naar aanleiding van de rapporten van Staes en de Europese Rekenkamer bezig met een studie om de omvang van BTW-fraude in kaart te brengen.

BTW is een fiscale afspraak die sinds de interne markt van de Europese Unie begin jaren negentig voluit van kracht ging, en de werking van die interne markt moet stroomlijnen. Kwestie van iedereen in Europa gelijke kansen te geven en teveel fiscale concurrentie te voorkomen.
Maar zoals de aard van het beestje is, veel mensen ontduiken de regels en frauderen met de BTW. Hoe? De fraudeurs innen de BTW maar storten die uiteindelijk niet door aan de overheid.Om aan de fiscus te ontsnappen zetten ze ingewikkelde constructies op met stromannen, spookfirma's en heuse carrousels. Het gaat om internationale netwerken die proberen te ontsnappen aan het toezicht van de overheid.

"Dat de nationale administraties van financien ondanks de omvang van BTW fraude nog steeds onvoldoende samenwerken is onbegrijpelijk en ontoelaatbaar," meent Bart Staes. "Het is een vorm van slecht bestuur die we ons in de huidige omstandigheden eenvoudigweg niet meer kunnen permitteren."

De aanleiding van het goedgekeurde verslag van Bart Staes was het verslag van de Rekenkamer over de administratieve samenwerking in de strijd tegen BTW-ontduiking en -fraude. Voor het bestrijden van BTW-fraude is een snelle en efficiënte uitwisseling van informatie tussen lidstaten cruciaal. BTW-fraude is per definitie grensoverschrijdende criminaliteit en is niet zelden gelieerd met georgansieerde misdaad.

Zoals Franz-Herman Brüner, directeur van de Europese antifraudedienst OLAF, terecht opmerkte, gebruiken criminelen de winsten die ze met fiscale fraude opstrijken om te investeren in weer andere criminele activiteiten. Criminele organisaties die zich bezig houden met bijvoorbeeld de smokkel van sigaretten, drugs en/of wapens, houden zich ook bezig met BTW-fraude en gebruiken de financiële dienstverlening voor het witwassen van hun inkomsten zoals die geboden wordt door bepaalde belastingparadijzen. Maar zij gedijen ook bij de laksheid van overheden in sommige lidstaten.

Het EP volgt Staes in zijn bezorgdheid over het feit dat de Rekenkamer constateerde dat in sommige lidstaten de essentiële voorwaarden voor een effectieve samenwerking met andere lidstaten ontbreken. Zo wordt de helft van de informatieaanvragen van de ene aan de andere lidstaat niet op tijd — binnen drie maanden - beantwoord. Vooraleer opsoringsdiensten fraudeurs van een BTW-carroussel hebben opgespoord, zijn die alweer met de noorderzon vertrokken.

De structuur van de centrale verbindingsbureaus, onder meer in Nederland, Duitsland en Italie, veroorzaakt ernstige vertragingen. Bovendien zijn er te grote verschillen tussen het aantal informatieaanvragen dat een lidstaat beweert te hebben ontvangen en het aantal aanvragen dat andere lidstaten beweren naar die lidstaat te hebben verstuurd. Naar die laatste tekortkoming moet de Raad volgens het Parlement een onderzoek instellen.

België krijgt in dit verhaal een uitzonderlijke pluim, wegens het opzetten van Eurocanet (European Carousel Network), dat de effectiviteit de spontane informatie-uitwisseling moet verbeteren. Maar die effectiviteit wordt helaas al beperkt door het feit dat Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk er niet aan meewerken. Duitsland weigert overigens systematisch om aan informatie-uitwisseling op dit gebied te doen en is intussen terecht in gebreke gesteld door de Europese Commissie.

Het EP verzoekt de Ecofin door te gaan met de onderhandelingen over het voorstel voor een verordening over wederzijdse administratieve bijstand bij de bestrijding van fraude, waardoor de financiële belangen van de EU worden geschaad, inclusief BTW-fraude.

Er is geen dag te verliezen. Iedereen weet waar je de georganiseerde misdaad en criminelen het meeste pijn doet: in hun portemonnee. Maar door hun inertie raken Europese overheden vooral de Europese burger in zijn of haar portefeuille. Lidstaten doen moeilijk omdat ze rond belastingkwesties en financiën erg hechten aan hun souvereiniteit en dus moeite hebben met het delen van informatie. Maar ze ontkennen zo eigenlijk dat misdaadkartels steeds de lachende derde zijn.

Het vertragende effect zit hem ook in het feit dat het EP in dit soort financiële dossiers rond belastingbeleid raadgevend is. En vooral omdat uiteindelijke besluiten over dit dossier met unanimiteit in de Raad — dus door alle 27 Europese ministers — genomen moet worden.

BTW-fraude is een Europees, grensoverschrijdend probleem dat alleen Europees aangepakt kan worden. Maar de overheden in de hoofdsteden zien blijkbaar nog onvoldoende in dat ze niet alleen hun eigen schatkist en burgers benadelen, maar ook de Europese Unie als geheel (de EU krijgt immers 0,5 % van de BTW-inkomsten uit de lidstaten). Zo bedrijven sommige lidstaten, zoals wel vaker gebeurt, verdoken anti-Europa politiek.

Europese overheden denken wellicht dat de publieke opinie of ‘de man/vrouw in de straat’ nog altijd meer wakker ligt van zichtbare criminaliteit, zoals pakweg een tasjesdiefstal of inbraak met geweld. Witteboordencriminaliteit vindt zogenaamd ver van ons bed plaats. Het komt er op aan uit te leggen dat het om belastinggeld gaat, dat anders voor tal van nuttige dingen gebruikt zou kunnen worden. Zeker nu ontbreekt het niet aan een lijst met nuttige dingen.

Voorstelling van het rapport in het EP (video)