Duurzaam populisme met koelkasten, stofzuigers en toiletten

• 2014-11-13
• Klimaat & energie Geldzaken & handel Democratie & mensenrechten Gezondheid & consumenten

Kersvers Europees commissaris Frans Timmermans, bevoegd voor 'betere regelgeving' en duurzaamheid, lanceert een opmerkelijke lijst met af te schaffen of te vereenvoudigen Europese regels (DM 12/11). "Groot op grote zaken, bescheiden op kleine zaken" blijkt het nieuwe mantra van deze Commissie onder leiding van Juncker. Hun 'betere regulering' betekent de facto het dereguleren van het Europees milieu- en sociaal beleid: méér markt en munt, minder mens en milieu.

Waarover gaat het? De Nederlandse sociaal-democraat Timmermans kondigt in een gelekte brief aan dat hij energielabels voor huishoudelijke apparaten als koelkasten of stofzuigers wil afschaffen of wijzigen, net als de regelgeving voor hergebruik van afval, de wijziging van de arbeidstijdenrichtlijn of regels rond zwangerschapsverlof.

Ook de Europese normen voor schone lucht moeten eraan geloven, net als een fonds voor het opruimen van olieverontreiniging. Timmermans wil dat de EU nu ook terugtreedt op net die beleidsterreinen waar de vrije markt waarden als milieu, gezondheid en sociale rechten niet vanzelf regelt noch beschermt. Timmermans en Juncker, maar ook Guy Verhofstadt hebben zonder het te beseffen een nieuwe term in het leven geroepen: duurzaam populisme. Ze prediken duurzaamheid voor het behoud van een toekomst van onze kinderen (snik) maar dereguleren in de realiteit. Het bekt natuurlijk goed. Europa heeft teveel regeltjes. Denk aan de kromming van bananen.

En het klopt dat de EU een teveel van die dwaze regels over groente en fruit had, maar het grootste deel ervan werd al afgeschaft. Waar het echt om gaat is dat Europa een bocht moet maken en onze economie écht moet verduurzamen. Dat betekent zuiniger omgaan met grondstoffen, die hergebruiken, en heel erg spaarzaam zijn met energie. De EU moet de markt zo organiseren dat consumenten kiezen voor een koelkast of stofzuiger die zo weinig mogelijk energie verbruikt. Dit concept van een 'circulaire economie' is goed voor onze portemonnee, goed voor het milieu én goed voor werkgelegenheid, omdat het innovatie aanjaagt.

Timmermans gaat evenwel mee met Britse eurosceptici die moord en brand schreeuwden toen de vorige milieucommissaris in het kader van ecodesign-regels zuiniger stofzuigers aankondigde. Dus geen gulzig gierende 2.400 Watt stofzuigers, maar stofzuigers die niet meer dan 1.600 watt gebruiken, mét dezelfde zuigkracht. Dat zou volgens berekeningen elk huishouden 14 euro per jaar schelen aan energiekosten, de hele EU liefst 3 miljard of een besparing van 19 Terrawatt uur.

Dat is het totale elektriciteitsverbruik van alle Belgische huishoudens. Dit soort van écht betere regelgeving van uniforme 'ecodesign labels', een combinatie van milieu én economische winst (door zuiniger gebruik van grondstoffen), levert de hele EU jaarlijks 90 miljard euro op, volgens een studie van Ecofys. Dankzij dit soort innovatie creërt men ook meteen 1 miljoen extra jobs, misschien niet onbelangrijk in tijden van massale werkloosheid? En het is goed voor onze energieonafhankelijkheid.

Dit soort "klein beleid" zorgt voor 23 % minder import van gas en 37 % minder invoer van kolen uit Rusland. Misschien niet onbelangrijk in tijden van geopolitiek en klimaatverandering? Europese fabrikanten als Philips en Siemens juichen die ecodesign-labels toe, al was het maar omdat zo Chinese concurrenten de pas wordt afgesneden. Maar onder druk van de Britse tabloids die krijsten dat de Britten hun geliefde tapijten niet meer goed schoon zouden krijgen, plooit Timmermans.

Europees Commissaris voor milieu Potocnik die de wetgeving rond ecodesignlabels en circulaire economie een paar maanden geleden introduceerde stelde het al vast in zijn speech 'Changing mindsets': "In de Europese verkiezingscampagne zagen we de kracht van desinformatie en het plezier om Brussel de schuld te geven." Dezelfde Potocnik lanceerde een voorstel om in heel Europa - interne markt nietwaar - het waterverbruik van toiletten te beperken, wat een besparing in het waterverbruik van miljoenen liters schoon drinkwater zou opleveren. Er kwam massaal protest in heel Europa. Zelfs Guy Verhofstadt gebruikte dit tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Engeland: "Nu begint Europa zich ook al te bemoeien met hoe we onze WC's doorspoelen!" Duurzaam populisme dus.

Bart Staes, Europees parlementslid (Groen).

(Dit opiniestuk verscheen in De Morgen van 13 november 2014)