AA
De leugens van Syngenta & Co

Syngenta, een multinational uit de agrochemie, verdient jaarlijks miljarden euro met de verkoop van 'gewasbeschermingsproducten' en producten voor zaadcoating, meer in het bijzonder met neonicotinoïden, één van de meest gebruikte soorten pesticiden. Het bedrijf lanceerde onlangs een lobbycampagne van miljoenen euro's in Europa om de Europese autoriteiten ervan te weerhouden actie te ondernemen tegen het gebruik van deze chemicaliën.

Eind januari kondigde de Europese Commissie (EC) een stop van twee jaar aan op het gebruik van drie neonicotinoïden wegens hun invloed op de bijensterfte. In een eerste besprekings- en stemmingsronde half maart kreeg het voorstel niet voldoende steun. Verschillende lidstaten liggen dwars. Op 26 april komt het dossier terug op de tafel van de Europese Commissie en wordt definitief over het voorstel gestemd. Als er geen gekwalificeerde meerderheid voor of tegen het voorstel kan gevonden worden, zal de Commissie eenzijdig haar wil en dus het tijdelijk verbod opleggen. Dat Syngenta & Co hier niet blij om zijn, hoeft niet te verbazen. Maar dat het mordicus de Europese regelgeving wil dwarsbomen - ook al bestaan voldoende bewijzen voor de schadelijkheid van zijn producten, is hemeltergend. Vooral omdat hun communicatie verwarrend is, twijfel zaait én vaak gebaseerd is op leugens.

Sinds de invoering van deze systemische insecticiden, twee decennia geleden, hebben de sterfte en het verdwijnen van bijenkolonies in de VS en Europa epidemische proporties aangenomen. Zo ontstond de term ‘Colony Collapse Disorder’ (CCD) [1]. Sommige imkers in de VS zullen zelfs een noodhulpverzoek indienen bij het Amerikaanse ministerie voor landbouw (US Department of Agriculture, USDA) [2].

Op 16 januari 2013 publiceerde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) drie rapporten over het toxiciteitsrisico van drie neonicotinoïden voor bijen en andere bestuivers: clothianidin[3] en imidacloprid [4] van Bayer en thiamethoxam [5] van Syngenta. De conclusies van de EFSA zijn duidelijk: deze neonicotinoïden houden een hoog risico voor bijen in, hetzij door de aanwezigheid van deze insecticiden in nectar en stuifmeel, hetzij door het stof dat wordt geproduceerd bij het zaaien van ontsmet zaaizaad, hetzij door toxische stoffen die door de behandelde gewassen worden aangemaakt en uitgescheiden. De EFSA adviseerde om de drie 'uiterst toxische' actieve stoffen in kwestie te onderwerpen aan een veel strengere controle door de regelgevende instanties.

Het bannen van het gebruik van pesticiden op basis van neonicotinoïden enkel op die gewassen die aantrekkelijk zijn voor bijen zou al een stap in de juiste richting zijn. Maar het zou het probleem van het verdwijnen van bestuivende insecten zeker niet oplossen. Niemand ontkent dat ook andere factoren zoals klimaatverandering, (bacteriële, virale, parasitaire, enz.) ziekten en een intensieve, monoculturele landbouw een belangrijke rol spelen in CCD. Maar Syngenta, dat één van deze producten verkoopt (thiametoxam, verkocht onder de naam Cruiser), ontkent ijskoud dat zijn producten ook maar iets te maken hebben met de bijensterfte. Syngenta en andere bedrijven hebben ook zware juridische druk op de EC uitgeoefend om niet door te gaan met deze beleidsmaatregelen.

Toch heeft de EC onlangs voorgesteld om bij wijze van voorzorgsmaatregel het gebruik van deze drie stoffen in heel de EU tijdelijk te verbieden op gewassen die aantrekkelijk zijn voor bijen, meer in het bijzonder zonnebloemen, koolzaad, mais en katoen, en dit ten laatste op 31 juli 2013, voor een periode van twee jaar.
Er is meer dan voldoende wetenschappelijk bewijs voorhanden dat neonicotinoïden inderdaad één van de factoren vormen in de achteruitgang van de bijenkolonies en de biodiversiteit in het algemeen. Syngenta & co ontkennen dit gewoon.
Beleidsmakers kunnen op de korte termijn pakweg niet de klimaatverandering bestrijden. Maar wat ze wél kunnen, is het wijdverspreide gebruik van deze specifieke pesticiden een halt toeroepen: dat is momenteel de meest praktische en efficiënte beleidsmaatregel die politici kunnen nemen.

Het voorstel van de EC is eigenlijk zelfs het minimum: het gebruik van de drie specifieke pesticiden twee jaar verbieden, volstaat niet om de bijenpopulaties voldoende te laten herstellen. Dat komt door de persistentie van deze en andere chemicaliën in de agro-ecosystemen en de verdere blootstelling aan de chemicaliën op middellange termijn van insecten zoals bijen, waarvoor deze pesticiden eigenlijk niet gemaakt zijn. Daarom heeft eigenlijk alleen een volledig verbod op deze producten, in eco-toxicologisch opzicht zin. Alles behalve een volledig verbod zou ertoe kunnen leiden dat pesticidenfabrikanten over pakweg twee jaar opnieuw gaan beweren dat het gebruik van neonicotinoïden helemaal niets te maken heeft met de bijensterfte.

Met een speciale website [6] en paginagrote advertenties in belangrijke Europese kranten, beweert Syngenta dat het voorgestelde verbod op drie neonicotinoïden is gebaseerd op onbetrouwbare wetenschap en emotionele misleiding. Wat Syngenta probeert, is opzettelijk onzekerheid zaaien bij beleidsmakers en politici. Door twijfel te zaaien via schijnbaar 'wetenschappelijk gebaseerde' argumenten, gedragen agrochemische bedrijven zich als 'handelaars in twijfel' [7] en blokkeren ze doeltreffende actie door de EU.

Volgens Syngenta (en de 'grote zes' van agrochemische bedrijven ) - zou het voorgestelde verbod op drie neonicotinoïden leiden tot massale verliezen in de agrobusiness, en zal het de bijen niet helpen overleven. Daarom willen wij de belangrijkste van hun zogenaamde 'wetenschappelijke claims', die eigenlijk zijn gebaseerd op leugens om de bedrijfswinsten veilig te stellen, doorprikken.

Klik op Leugen x en lees ons antwoord.

Leugen 1 - "Wij denken dat de EFSA onder politieke druk werd gezet om een overhaaste en inadequate risico-evaluatie te maken, waarvan zelfs zij bevestigen dat ze heel onzeker is."

Leugen 2 - "Er is geen direct verband tussen het gebruik van neonicotinoïden en een slechte gezondheid bij bijen; er kan wel een verband worden gelegd tussen de bijensterfte en de aanwezigheid van de Varroa-mijt."

Leugen 3 - "Omdat we niet geloven dat pesticiden verantwoordelijk zijn voor de bijensterfte, zal een verbod op het gebruik ervan geen enkel verschil maken voor de gezondheid van bijen. Dit is ook de visie van de Zwitserse en andere regeringen. Het verbod op neonicotinoïden op mais, zonnebloem en de teelt van koolzaad zonder neonicotinoïden in Frankrijk tussen 2004 en 2008 heeft de situatie van de bijhouderij in Frankrijk niet verbeterd en heeft de zware bijensterfte in die periode niet kunnen verhinderen. Bijenkolonies blijven in elkaar storten in gebieden waar geen neonicotinoïden werden gebruikt."

Leugen 4 - "In het rapport van de EFSA is geen rekening gehouden met de grootschalige wetenschappelijke studies die voorafgingen aan de lancering van neonicotinoïden, en vele jaren van uitgebreide monitoring in het veld, die de veiligheid van deze vitale technologie bewijst."

Leugen 5 - " Zaad dat is behandeld met thiamethoxam wordt al meer dan tien jaar gebruikt op miljoenen hectaren gewassen in Europa. Bij correct gebruik beschadigt de technologie de bijenpopulaties niet en precies daarom keuren veel Europese landen het gebruik ervan nog steeds goed."

Leugen 6 - "Zaadbehandeling met neonicotinoïden is een voor het milieu veilige techniek. Het biedt vroeg in het seizoen een breed spectrum van bescherming tegen insecten, maakt de plant krachtiger en verhoogt de gewasopbrengst. Zaden die worden behandeld met neonicotinoïden zijn mais, katoen, granen, suikerbiet, koolzaad (canola), groenten en rijst. Het insecticide wordt geabsorbeerd en in de plant verspreid naarmate hij groeit; het heeft dus enkel invloed op insecten die zich voeden met de groeiende plant."

Leugen 7 - "Een recente studie (Humboldt) wees uit dat zonder zaaizaadbehandeling met neonicotinoïden de oogst zou dalen met (max.) 40% en dat dit de Europese economie ongeveer €17miljard op 5 jaar zou kosten."

Leugen 8 - "Het is bewezen dat neonicotinoïden uiterst populair zijn bij landbouwers, waar ze ook worden verkocht. Ze verminderen het gebruik van andere pesticiden en ook de per hectare gebruikte hoeveelheid pesticiden. Als neonicotinoïden zouden worden verboden, zouden pesticiden worden gebruikt die nog schadelijker zijn voor bijen."

Leugen 9 - "Er is veel reclame gemaakt en media-aandacht geweest voor de veronderstelde impact van neonicotinoïden op bijen. Een deel van die publiciteit suggereert dat producten op basis van neonicotinoïden deels verantwoordelijk zijn voor de bijensterfte. Maar dit kan enkel correct worden onderzocht op basis van de wetenschap. Neonicotinoïden zijn insecticiden en als dusdanig ontwikkeld om insecten te doden. Ze zijn echter uitgebreid getest en hebben een grondig wetenschappelijk goedkeuringsproces onder toezicht van de autoriteiten doorlopen. Het gebruik ervan is zo ontworpen dat ze een minimaal risico inhouden voor insecten, behalve die waartegen ze specifiek zijn gericht. De registratie van alle pesticiden berust op een reeks strenge regels in verband met risico-evaluatie en informatieverstrekking. Voor elke toepassing worden voorwaarden opgelegd om de hoogst mogelijke veiligheid te garanderen voordat producten op de markt worden gebracht."

Leugen 10 - "Dit gaat niet om onze omzet. Neonicotinoïden zijn bestemd voor gebruik op slechts een klein segment van de Europese markt."

CONCLUSIES

Referenties

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?