Ziekmakende ‘chemische Dieselgate’ vraagt om grondige beleidsaanpak

• 2018-10-12
• Democratie & mensenrechten Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel Europa in de wereld

“We moeten vandaag helaas spreken van een nieuw grootschalig en schokkend bedrijfsschandaal, dat wellicht nog dieper gaat dan Dieselgate, al gaat het ditmaal over de chemische sector,” aldus Europees parlementslid Bart Staes (Groen).

Uit nieuw onderzoek blijkt dat chemische bedrijven bijna tien jaar lang honderden chemische stoffen op de markt brachten zonder grondig te checken of die producten (neuro)toxisch zijn, de vruchtbaarheid ja dan neen aantasten, de ontwikkeling van ongeboren kinderen verstoren of toxisch zijn voor het ecosystemen.

Petra De Sutter, Senator voor Groen en diensthoofd van de reproductieve geneeskunde aan de Universiteit Gent: “Wat hier wordt blootgelegd is choquerend, maar niet helemaal verrassend. Het was immers al jaren bekend dat de blootstelling aan een waaier van chemische stoffen met een hormoonverstorende werking, leiden tot een hele resem van gezondheidsproblemen, zeker op het vlak van de vruchtbaarheid.”

Chemgate is gebaseerd op een drie jaar durend en recent gepubliceerd onderzoek door het Duitse federale Instituut voor Risico-analyse (BfR) en het Duits ministerie voor leefmilieu dat vandaag voor het eerst onder de aandacht werd gebracht door het European Environmental Bureau (EEB).

Dat onderzoek laat zien dat een derde van de 1,814 veel gebruikte chemische stoffen, die in de EU gemaakt of geimporteerd worden, in overtreding zijn met REACH, de Europese wetgeving rond chemische stoffen. Een derde van de onderzochte stoffen zijn conform REACH en van een ander derde is het nog onduidelijk en moet er meer onderzoek worden gedaan.

Staes: “Kankers, ademhalingsproblemen en achteruitgaande vruchtbaarheid worden al langer gelieerd met systematische chemische blootstelling. REACH trad in werking vanaf juni 2007. Vanaf 2010 werd de chemische industrie verplicht chemische stoffen die op grote schaal worden gebruikt, te testen op dit soort van effecten om ze te mogen verkopen. Het idee dat acht jaar later zeker een derde van al die stoffen op de markt kwamen zonder ooit echt op die schadelijke effecten getest te worden is letterlijk en figuurlijk ziekmakend. Europese en nationale autoriteiten moeten er op toezien dat de wet wordt nageleefd, niet meer en niet minder.” 

Staes en De Sutter wijzen erop dat het niet of onvoldoende naleven van de REACH-wetgeving op zich bekend was, maar dat pas nu in détail duidelijk is geworden op welke vlakken de overtredingen plaatsvinden. Het feit dat het nota bene Duitsland is, met zeer grote chemische bedrijven als Bayer en BASF, dat dit onderzocht is lovenswaardig.

Staes: “Ik wil dus de Duitse autoriteiten feliciteren dat ze dit probleem ernstig namen en dit diepgaande onderzoek mogelijk maakten. Het is een wake-up call voor alle lidstaten en hun burgers: wetten zijn maar zo effectief als ze worden nageleefd. Een groot deel van de chemische industrie heeft jarenlang de regels ontdoken door de zo belangrijke en wettelijk verplichte testen niet uit te voeren. Autoriteiten knepen een oogje dicht. Dit moet stoppen: niet-naleving van de wet mag niet beloond worden. Zij die dure testen wél uitvoeren worden bovendien benadeeld. Zoals de wet zegt: ‘geen data, geen handel’."

Petra De Sutter bevestigt: "Het is onacceptabel dat vele bedrijven wegkomen met het jarenlang niet-naleven van de wet. Dit is het Dieselgate van de chemische sector. Eigenlijk is het erger dan Dieselgate: de niet-naleving is al jaren bekend bij autoriteiten maar er werd simpelweg niets mee gedaan. Deze studie laat nu in détail zien op welke terreinen er geen data voorhanden zijn en bij hoeveel stoffen de REACH-wetgeving wordt overtreden.”     

De Sutter: “Veel van die stoffen hebben een hormoonverstorende werking. Geen enkele expert twijfelt nog aan de gezondheidsschade die hormoonverstoorders veroorzaken. Toch blijven de lidstaten in de EU de belangen van de agrochemische industrie verdedigen. Een jaar geleden nam de wetgever nog criteria aan om te bepalen welke chemische stof wel of niet als hormoonverstorend wordt bestempeld. Die criteria waren zodanig soepel dat ze vrijwel geen effect zullen hebben. Het voorstel voor die criteria kwam van de Europese Commissie, na vele vele jaren uitstel en gelobby van de chemische sector. Onze kinderen zullen hier een hoge prijs voor betalen."

Staes concludeert: “Andermaal zien we een machtige industrie die de menselijke gezondheid ten koste laat gaan van bedrijfswinst. De Engelstalige term is corporate regulatory capture.  Burgers verwachten van het Chemisch MiddelenAgentschap ECHA en de autoriteiten in de lidstaten dat ze het beschermen van milieu en gezondheid ernstig nemen. Dat zagen we ook in het kader van het parlementaire onderzoek naar de goedkeuring van pesticiden naar aanleiding van de glyphosaat-kwestie, waarvoor ik rapporteur ben. De registratie van die producten die niet in orde zijn, moet worden ingetrokken als ze niet binnen de drie maanden in orde zijn. Lidstaten moeten boetes uitdelen aan die firma’s die semi-legale producten op de markt brengen.”