Met van Rompuy redden we de euro niet

• 2010-09-22
• Geldzaken & handel

Het debat tussen Herman van Rompuy, de voorzitter van de Europese Raad, en het Europees Parlement over de turbulente Europese top van eind vorige week was teleurstellend. "Verheugender was de goedkeuring vandaag door het EP van een pakket maatregelen voor een strakker financieel toezicht op de markten," aldus Europees parlementslid Bart Staes (Groen!). "Al is de strijd tegen het casino-kapitalisme nog lang niet gestreden."

"Kwalitatief hoogstaande voorstellen en dat al eind oktober in plaats van eind december." Dat was het meest concrete en veelbelovende dat Van Rompuy het Europees Parlement deze morgen te melden had. Staes: "Net op een moment dat de lidstaten Ierland en Portugal zo zwaar onder druk staan van financiële markten, dat zij misschien gebruik zullen moeten maken van het dit voorjaar opgerichte Europees Stabiliteitsfonds van 750 miljard euro, hadden we wat meer Europees vuurwerk van Van Rompuy verwacht. Zeker waar het gaat om het veiligstellen van de euro."

Een levensvatbare muntunie vraagt om een gezamenlijk economisch bestuur. Van Rompuy heeft nog niet kunnen aantonen dat de taskforce economic governance , waarvan hij voorzitter is, voldoende vorderingen boekt. Staes: “De deadline is al over een maand, maar bij de ministers van Financiën in de taskforce lijkt het gevoel van urgentie te zijn verdwenen. Over extra sancties voor begrotingszondaars wordt eindeloos gesteggeld. Over het onderliggende probleem van de eurozone – de grote verschillen in concurrentievermogen en de daaruit voortvloeiende export- en importoverschotten – praat iedereen met meel in de mond. En dat terwijl de euro nog lang niet uit de gevarenzone is.”

Kink in de Cable

“Van Rompuy mag dan wel zeggen dat er geen sprake is van het re-nationaliseren van het Europees beleid en van het ondergraven van de communautaire aanpak. Het was wel degelijk fout van de Europese regeringsleiders om de Europese Commissie op een zijspoor te rangeren. Van Rompuy zou dat eerlijk moeten toegeven. Zijn intergouvernementele clubje komt er niet uit zonder de deskundigheid van de Commissie. Ik hoop dat Van Rompuy zich over de rivaliteit met Commissievoorzitter Barroso heen zet en de voorstellen die de Commissie volgende week presenteert serieus zal nemen.”

Van Rompuy zou ook beter de speech van de Britse minister van Economische zaken Vince Cable ter harte nemen. Cable opent vandaag de aanval op excessieve bonussen in de financiële sectoren en het ongebreidelde marktdenken. Staes: "Hij hekelde het korte termijn denken van grote bedrijven, het laissez-faire kapitalisme dat de concurrentie doodt. Het is precies hier dat de EU zou moeten ingrijpen door het nog feller aanpakken van kartelvorming, monopolisten, zelfverrijking en machtsmisbruik via speculatie."

Staes: "Als er enkele sectoren zijn, waar men dit zou moeten doen zijn het die van de energie en voedselmarkt. Een echt nieuw energiebeleid komt niet van de grond door monopolisten als Electrabel. Dat gaat ten koste van consumenten en van een doortastend klimaatbeleid. Het speculeren op de voedselmarkten doet dan weer miljoenen mensen onnodig honger lijden, zoals VN-rapporteur Olivier de Schutter terecht aanklaagt. In plaats van het blijven beschermen van grote industriële en financiële belangen, zouden Barroso en Van Rompuy radicaal de kaart van de Europese KMO's moeten kiezen. Dat zorgt voor meer duurzame economische groei, stabiliteit en innovatie."

Financieel toezicht

Het EP keurde vandaag wetgeving goed voor het oprichten van aparte instanties voor toezicht op banken, verzekeringsmaatschappijen en de financiële markten én een Europese toezichthouder op het financiële systeem en de inherente risico's ervan (European Systemic Risk Board, ESRB). Staes: "Dit is niet minder dan het begin van een nieuwe financiële architectuur voor Europa. Wat wij willen is een bescherming van de consument en van onze economie tegen de financiële producten die onverantwoorde risico's vormen. De systeemfouten en beoordelingsfouten in de financiële wereld hebben ons in 2008 in een crisis gestort, waar nog steeds én steeds meer mensen de gevolgen van voelen. De instellingen moeten al begin 2011 aan het werk zijn. De komende tijd wordt het politiek vechten voor een effectief mandaat en voldoende personeel en werkingsmiddelen."

De strijd tegen het casino-kapitalisme is nog niet gestreden. Vorige week presenteerde de Europese Commissie twee wetsvoorstellen om de handel in aandelen, obligaties en derivaten beter te reguleren. Daaruit bleek dat men nog steeds te weinig lessen trekt uit de financiële crisis. Schadelijke vormen van speculatie, zoals naked short selling en ongedekte handel in credit default swaps , worden volgens de voorstellen niet uitgebannen.

Tot de speculatieve praktijken die financiële markten op hol hebben doen slaan, behoort naked short selling , het verkopen van aandelen die je niet in bezit of in leen hebt, in de hoop dat hun koers gedaald is tegen de tijd dat je ze moet leveren aan de koper. Aan deze ongedekte verkoop worden in het Commissievoorstel wel extra voorwaarden verbonden, maar aandelenverkopers hoeven pas vier dagen ná de verkoop zeker te stellen dat zij de verkochte aandelen inderdaad kunnen leveren. “Feitelijk kunnen speculanten dus nog gewoon ongedekt short gaan,” constateert Bart Staes.

Credit default swaps (CDS) worden door de Commissie vrijwel ongemoeid gelaten. Deze derivaten verzekeren de houders van obligaties tegen betalingsproblemen van overheden en bedrijven. Zij worden echter ook gekocht door speculanten die geen obligaties bezitten. “Wie kredietverzuimswaps bezit zonder onderliggend belang is gebaat bij paniek op de financiële markten”, aldus Staes. “Wanneer de twijfel groeit over het vermogen van een land om zijn schulden af te betalen, stijgen de CDS in waarde. De windhandel in CDS heeft de Griekse begrotingscrisis niet veroorzaakt, maar wel verergerd. De geschiedenis herhaalt zich nu in Portugal en Ierland.”