Europese Commissie beknibbelt nauwelijks op 1 miljard € subsidie voor tabaksteelt in 2002

• 2002-01-07

Dat zijn de vragen waarover de Commissie Landbouw van het Europees parlement zich morgenvoormiddag voor een eerste keer zal moeten beraden. Het Europees Parlement heeft de voorbije jaren herhaaldelijk voorstellen gelanceerd om de tabakssubsidies geleidelijk af te schaffen. De Europese Commissie ziet dat anders en legde de Raad van Landbouwministers in november 2001 een bijzonder cynisch voorstel van verordening voor: de Commissie wil de premies voor tabak met nauwelijks 31,4 miljoen € (van 964,27 miljoen naar 932,87 miljoen €) verlagen. Het voorstel van de Commissie staat morgenvoormiddag voor een eerste maal op de agenda. Het Europees Parlement moet de landbouwministers die hierover finaal beslissen onder druk zetten om het debat ten gronde te voeren. Europarlementslid Bart Staes zal de debatten morgenvroeg bijwonen en nadien de nodige amendementen op dit ondermaatse voorstel indienen. Vanzelfsprekend volgt hij ook de zaak op in de commissies “Milieubeheer, volksgezondheid en consumentenbelangen” en “Begrotingscontrole”. Tabak: het zwaarst gesubsidieerde landbouwproduct in Europa Eind vorig jaar vernamen we dat er in België jaarlijks 20.000 mensen vervroegd sterven omwille van het tabaksgebruik. Dat zijn er 80 per dag. In de hele EU sterven jaarlijks meer dan een half miljoen mensen aan de gevolgen van het roken. Dat is één dode per minuut! Ondanks het verzet van de tabaksfabrikanten en ook van zuidelijke lidstaten zoals Italië, Griekenland en Spanje heeft het Europees Parlement de voorbije jaren actie ondernomen om dit onaanvaardbaar hoge aantal slachtoffers te verminderen: een verbod op reclame voor rookwaren en de sponsoring van tabaksproducten dat uiterlijk op 1 oktober 2006 overal van kracht zal zijn, een grotere gelijkschakeling van tabaksaccijnzen én het actieprogramma 'Europa tegen kanker'. Toch blijft tabak in de EU het zwaarst door de overheid gesteunde landbouwproduct. De tabakssubsidies die betaald worden uit de EU-begroting bedragen bijna 1 miljard €, bijna 1 % van alle EU-uitgaven én 1/47ste van de hele Landbouwbegroting! De premies voor bladtabak bedragen tussen de 2,1 €/kg en 4,1 €/kg. Waarom zou een tabaksteler in Wervik overschakelen op het telen van bloemkolen als hij voor het telen van iedere kilo 'Wervikse tabak' door de overheid gemiddeld 3,9 € wordt toegestopt? Bestaat er een meer perfecte illustratie van de waanzinnige manier waarop het Europese landbouwbeleid sommige landbouwteelten subsidieert? Bijna 10 jaar geleden ontdekte de begrotingscontrolecommissie van het Europees Parlement dat in de periode 1988-1991 duizenden tonnen tabak van slechte kwaliteit, geteeld in Italië en Griekenland met behulp van het exportrestitutiesysteem werden uitgevoerd naar Albanië. Gedurende deze periode stegen de subsidies voor waardeloze tabak (die gedumpt werd in de Sovjet-Unie en de Derde Wereld) en die men in Europa niet wou roken met bijna de helft (772 miljoen £ naar 1 miljard £). De Europese topambtenaar die deze contracten moest goedkeuren en toestemming moest geven voor de uitbetaling van exportsubsidies viel op 30 maart 1993 uit het raam van zijn kantoor op een zesde verdieping. Moord of zelfmoord? Dit gebeurde alleszins één week voor hij op 5 of 6 april 1993 zou worden ondervraagd over mogelijke fraude en de betrokkenheid van de maffia bij het onwettig opstrijken van deze (export)subsidies. Wat er ook van zij: de ontdekking van deze zaak was de onmiddellijke aanleiding om in 1992 de regeling voor tabak grondig te hervormen. Interventiemaatregelen en uitvoerrestituties werden afgeschaft, productiequota zijn ingevoerd, de regeling is vereenvoudigd en de controles in de sector zijn verscherpt. Ondanks al deze wijzigingen blijft Europa ontzaglijk veel geld uitgeven aan de tabaksteelt: 964,27 miljoen € voor premies voor tabak en 14,9 miljoen € voor het Communautair Fonds voor onderzoek en informatie. Het EP wil de premies voor tabak in 5 stappen afbouwen over de periode 2002-2006. 100% premie in 2001, 80% in 2002, 60% in 2003; 40% in 2004, 20% in 2005 en 0% in 2006. De Commissie gaat niet zo ver. Ze stelt voor de regeling tabakspremies over de periode 2002-2004 te verlengen. De gesubsidieerde hoeveelheden tabak worden wel aangepast en sterk verlaagd (-10%) voor de tabakssoorten die niet goed in de markt liggen. Voor de andere soorten wordt het niveau van de steun behouden. De inhouding op de steun (nu 2%) die bestemd zijn voor het 'Communautair Fonds voor Onderzoek en Informatie' wordt verhoogd naar 3% in 2003 en 5% in 2004. Daarmee worden de middelen voor omschakelingsmaatregelen en de campagnes tegen tabaksgebruik verhoogd. De Commissie stelt dat met deze maatregelen "de aanzet wordt gegeven tot de geleidelijke afschaffing van de subsidies, met gelijktijdige invoering van maatregelen om alternatieve inkomstenbronnen en economische activiteiten voor tabakstelers en hun werknemers te creëren". Eind 2002 komt er een evaluatie van de bestaande regeling voor tabak. Mogelijks wordt de regeling dan aangepast in de loop van 2003. Deze voorstellen moeten nog door de minsters van Landbouw worden goedgekeurd. De bespreking ervan in het Europees Parlement (dat alleen een advies kan geven en niet medebeslissend is) staat voor een eerste maal geagendeerd op 8 januari 2002 in de Commissie Landbouw en Plattelandsontwikkeling. Het commissievoorstel is ondermaats. De cijfers tonen dit duidelijk aan: een verlaging van de huidige premies voor tabak met nauwelijks 31,4 miljoen € (van 964,27 miljoen naar 932,87 miljoen €).