(29/11/07) Grote supermarkten zijn poortwachters van de consumptie

• 2007-11-29

Europese Groenen vragen maatregelen tegen misbruik machtspositie

De Europese Groenen nemen een eerste initiatief om het machtsmisbruik door grote supermarktketens aan banden te leggen. Ze legden daarvoor een schriftelijke verklaring (zie verder) ter ondertekening voor aan de parlementsleden. De tekst wordt ondersteund door 439 EP-leden. Dat is méér dan de vereiste 393 handtekeningen die de Commissie verplicht te reageren.

Bart STAES, Europees parlementslid voor Groen!, ondersteunt het initiatief ten volle. "De feitelijke macht van de grote ketens maakt dat consumenten op termijn zullen worden geconfronteerd met een versmalling van het productaanbod, de vermindering van het aantal detailhandelaars en zelfs het teloorgaan van culturele tradities. De ketens gedragen zich als 'poortwachters' die alleen nog producten aan- en verkopen die zij zelf kiezen. Bij wijze van voorbeeld: in 2003 waren vier ketens in Duitsland verantwoordelijk voor 68% van de verkoop van levensmiddelen."

Bart Staes, de eerste Belgische ondertekenaar van de schriftelijke verklaring, vindt het niet kunnen dat grote supermarkten misbruik maken van hun koopkracht om leveranciers te dwingen om te produceren en te leveren aan voor hen oneerlijke prijzen of voorwaarden. "Er bestaat een Europese antimonopoliewetgeving, maar geen die het mogelijk maakt om deze inkoopmacht te beteugelen."

Een Britse studie uit 2000 leerde dat supermarkten met een aandeel van minstens 8% voedingsmiddelen in hun aanbod al over genoeg inkoopmacht beschikken om het concurrentievermogen van een deel van hun leveranciers te verzwakken. Dit zorgt voor een negatief domino-effect zowel met betrekking tot milieu als met betrekking tot tewerkstelling. "Dit beperkt zich overigens niet tot werknemers van leveranciers binnen de EU," weet Staes. "De arbeiders in de bananensector in bv. Costa Rica staan er nu slechter voor dan 10 jaar geleden. De toestand is dermate dramatisch dat de economische en sociale stabiliteit van het land in het gedrang komt."

"Een mens denkt dan dat hij die producten voor de spreekwoordelijke cent in zo'n warenhuis kan aanschaffen," zegt Staes. "Maar ook dat is niet het geval. De supermarkten maken gewoon meer winst."

Er is, tot slot, nog een opmerkelijke evolutie die minder zichtbaar is: het aanbod selecteren op basis van de grootste gemene deler dreigt op middellange termijn de culturele traditie uit te hollen. Niet alleen wanneer het gaat om de keuze tussen aangeboden levensmiddelen, maar ook met betrekking tot cultuurdragers. "In de grote supermarktketens kan je zowat alles vinden. Tenminste: alles wat goed verkoopt of minstens het potentieel heeft dat te doen. Het gaat ook om populaire boeken of films. De detailhandel zal het steeds moeilijker krijgen om hiermee te concurreren. Terwijl net die vaak zorgt voor het zout in de aanbodpap," besluit Staes.

Schriftelijke verklaring 0088/2007

Schriftelijke verklaring over het onderzoek naar en het optreden tegen misbruik van machtsposities door grote, in de Europese Unie gevestigde supermarkten

Het Europees Parlement,
– gelet op artikel 116 van zijn Reglement,
A. overwegende dat de detailhandel in de EU steeds meer wordt gedomineerd door een klein aantal supermarktketens,
B. overwegende dat deze ketens aan snel tempo uitgroeien tot 'poortwachters' en de enige echte toegang tot EU-consumenten beginnen te vormen voor boeren en andere leveranciers,
C. overwegende dat uit gegevens uit de hele EU blijkt dat grote supermarkten misbruik maken van hun koopkracht om leveranciers (zowel binnen als buiten de EU) te dwingen hun prijzen onredelijk te verlagen en om hun oneerlijke voorwaarden op te leggen,
D. overwegende dat een dergelijke uitbuiting van leveranciers een negatief domino-effect heeft op zowel tewerkstellingskwaliteit als milieubescherming,
E. overwegende dat het mogelijk is dat consumenten zullen worden geconfronteerd met een versmalling van het productenaanbod, de teloorgang van culturele tradities en een vermindering van het aantal detailhandelaars,
F. overwegende dat sommige EU-landen nationale wetten hebben uitgevaardigd met de bedoeling dergelijk misbruik te beperken, maar dat grote supermarkten steeds meer over nationale grenzen heen actief zijn, met als gevolg dat er behoefte ontstaat aan een geharmoniseerde Europese wetgeving,

1. verzoekt het Directoraat-generaal Concurrentie te onderzoeken wat de gevolgen zijn van de convergentie van de Europese supermarktsector voor kleine ondernemingen, leveranciers, werknemers en consumenten, en in het bijzonder vast te stellen welke soorten misbruik van koopkracht uit een dergelijke concentratie kunnen voortvloeien;
2. verzoekt de Commissie gepaste maatregelen te nemen, met inbegrip van regelgevende maatregelen, om consumenten, werknemers en producenten te beschermen tegen misbruik van machtspositie of tegen de negatieve gevolgen ervan die in de loop van dit onderzoek geïdentificeerd zijn;
3. verzoekt zijn Voorzitter deze verklaring, met de namen van de ondertekenaars, te doen toekomen aan de Commissie, de Raad en de parlementen van de lidstaten.