(23/03/05) Groen! en Spirit klagen mensonwaardige situatie Tsjetsjeense asielzoekers aan

• 2005-03-23

Europarlementslid Bart Staes (Groen!) en federaal volksvertegenwoordiger Koen T’Sijen (Spirit) hebben in resp. het Europees parlement en de Kamer de mensonwaardige situatie van de ‘Belgische’ Tsjetsjeense asielzoekers in Polen aangeklaagd.

Sinds kort past de cel Dublin van de Dienst Vreemdelingenzaken de Dublin-verordening (de lidstaat die verantwoordelijk is voor de binnenkomst van de asielzoeker in de EU is verantwoordelijk voor de asielaanvraag) op een zeer strikte wijze toe op Tsjetsjeense asielzoekers. Aangezien de meesten onder hen via Polen het grondgebied van de Europese Unie zijn binnengekomen en vervolgens in België asiel hebben aangevraagd wordt nu systematisch de overname gevraagd aan de Poolse autoriteiten.
Een andere manier is er overigens niet: vanuit Rusland het vliegtuig nemen naar België is onmogelijk door de weigering van het uitreiken van paspoorten aan Tsjetsjenen door de Russische autoriteiten en door de weigering van het verlenen van een visum door Europese autoriteiten.
Polen zou in het merendeel van de gevallen de overname aanvaarden waarna meer en meer Tsjetsjenen onder escorte worden overgedragen aan de Poolse autoriteiten. Dit betekent dat deze asielzoekers door de Dienst Vreemdelingenzaken worden vastgehouden en overgebracht naar het gesloten centrum 127bis om van daaruit te worden overgebracht naar Polen. Minister van Binnenlandse Zaken Dewael bevestigde in de commissie aan Koen T’Sijen dat er aan de Poolse autoriteiten de overname is gevraagd van 208 ‘Belgische’ Tjetsjeense asielzoekers. 125 werden positief beantwoord, 6 werden er geweigerd en 77 zijn er nog in onderzoek.

Nochtans is de situatie in Polen allesbehalve rooskleurig voor deze asielzoekers. Het opvangsysteem kan de toestroom van Tsjetsjeense asielzoekers maar moeilijk verwerken. Mensen worden samen gepropt in kleine kamertjes, krijgen minderwaardig voedsel, kinderen kunnen niet naar school en er is onvoldoende medische verzorging (ook niet in geval van noodzakelijke operaties of ingrepen). Ook zij die een vorm van asiel krijgen (meestal niet de vluchtelingenstatus onder het Vluchtelingenverdrag maar een subsidiaire beschermingsstatus) hebben weinig toekomstperspectieven in Polen. Aan de beschermingsstatus zijn immers weinig of geen sociale rechten verbonden (geen recht op sociale steun, geen toegang tot de arbeidsmarkt, enz.).
Door de uitzichtloze toestand in Polen kiezen sommigen ervoor om verder door te reizen naar een andere EU-lidstaat om daar een nieuwe asielaanvraag in te dienen. Op basis van de Eurodac-databank worden zij evenwel in de meeste gevallen ontdekt en teruggestuurd naar Polen.
Bart Staes en Koen T’Sijen verwezen in hun tussenkomst naar het vluchtelingenkamp Vinin nabij de Poolse stad Kalvar. Er leven 150 mensen, waaronder ook kankerpatiënten, drie tot vier families delen één kamer, de gezondheidszorg is er ontoereikend, ziektes worden er slechts bestreden met pijnstillers.

De situatie in Polen voor Tsjetsjeense asielzoekers moet dan ook dringend nader onderzocht worden. Indien er onvoldoende kwaliteitsvolle opvang bestaat in Polen moet het beleid van de cel Dublin van de Dienst Vreemdelingenzaken dringend worden versoepeld. Het heeft immers, in het licht van de ontwikkeling van het Europees geharmoniseerd asielbeleid, geen zin één lidstaat te overbelasten met asielaanvragen indien het opvangsysteem daar niet op is berekend. Overigens worden deze berichten bevestigd door het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties. Op de Poolse website van het UNHCR wordt in een Engelstalig artikel melding gemaakt van ernstige problemen in de opvang van asielzoekers.

De Dublin-verordening bevat een humanitaire clausule, die lidstaten toelaat om humanitaire redenen een asielaanvraag toch te behandelen, ook al zou strikt genomen een andere lidstaat bevoegd zijn. Van zodra er echter aanwijzingen zijn dat de betrokkene via Polen naar België is gekomen, wordt het ontvankelijkheidsonderzoek van de asielaanvraag echter gestaakt en wordt systematisch de overname door Polen gevraagd.

Het is niet moeilijk te voorspellen dat een dergelijke strikte toepassing van de Dublin-verordening ertoe zal leiden dat steeds meer Tsjetsjenen eerder voor de illegaliteit zullen kiezen. Het risico bestaat inderdaad dat de betrokkenen niet meer zullen ingaan op de uitnodiging bij de Dienst Vreemdelingenzaken en er eerder voor zullen kiezen om onder te duiken.

Koen T’Sijen drong er bij de minister op aan om de Dublin-verordening voor Tsjetsjeense asielzoekers te versoepelen en op de Europese Raad voor de ministers van Binnenlandse Zaken zijn Poolse collega over de problematiek aan te spreken. De minister stelde zich weigerachtig op. Bart Staes stelde terzake parlementaire vragen aan de Commissie en de Raad. Het is wellicht wachten op beelden uit een vluchtelingenkamp ...