(18/11/08 ) Herziening van Europees landbouwbeleid is mislukte kans

• 2008-11-18

Het Europees Parlement debatteerde vandaag over de bijsturing van het Europese landbouwbeleid (GLB). Europees parlementslid Bart Staes (Groen!) is ontgoocheld: "De voorstellen van de Europese Commissie schoten al zwaar tekort en het EP dreigt ze nog eens verder af te zwakken. Als de voorstellen morgen niet alsnog aangescherpt worden, stemmen de Groenen tegen."

Vorig jaar zei de Europese Commissie dat radicale hervormingen in de landbouw nodig zijn vanwege de Europese uitdagingen op het gebied van klimaatverandering en biobrandstoffen, biodiversiteit en waterbeheer. Maar in de concrete uitwerking van hun plannen is volgens Staes niets van die urgentie te merken. Staes: "Zowel de Europese Commissie als de rapporteur van het Europees Parlement stellen geen effectieve maatregelen voor om de uitstoot van broeikasgassen in de landbouwsector, vooral via de veeteelt en de productie van diervoeder, terug te dringen. Ook ontbreekt het aan een grondige analyse over de invloed van de productie van biobrandstoffen op de voedselproductie."

Hetzelfde gebrek aan visie geldt voor de bescherming van natuur en biodiversiteit, stelt Staes: "Onbegrijpelijk. Vanavond debatteert het Europarlement ook over de bijenteelt, waarin een oproep wordt gedaan om massale bijensterfte in Europa een halt toe te roepen. Dat kan alleen als de landbouwsector fors vergroent door goede afspraken te maken over agrarisch natuurbeheer. Landbouwsubsidies zijn sinds het begin van de hervormingen in 2003 weliswaar stelselmatig losgekoppeld van de productie, maar worden volstrekt onvoldoende gekoppeld aan het beschermen van natuurlandschap en biodiversiteit door boeren."

Het blijft bovendien zo dat een derde van alle subsidies terecht komt bij de 1 procent grootste agro-industriële bedrijven en zelfs multinationals als Nestlé.

Staes’ EP-collega Kathalijne Buitenweg heeft wijzigingsvoorstellen ingediend. Mochten die morgen bij de eindstemming alsnog aangenomen worden, dan kunnen de Groenen de aangepaste voorstellen steunen. Maar op dit moment wijst alles erop dat dit helaas niet gaat gebeuren. Staes: "Nu belonen we boeren nog voor hun productie uit het verleden. Dat moet radicaal anders. Ik wil dat akkerbouw en natuur elkaar versterken. We moeten boeren belonen voor agrarisch natuurbeheer en hun prestaties op het gebied van milieu en dierenwelzijn. Het is tijd om de landbouwsector fors te vergroenen."

Speculatie

De herziening verhelpt ook niets aan het verstoren van kwetsbare lokale landbouwmarkten in ontwikkelingslanden door dumping van Europese overschotten. Het ontbreekt echt aan de meest fundamentele analyse van een aantal urgente kwesties, meent Staes: "De analyse van de Commissie en de Raad van ministers houdt bijvoorbeeld ook geen rekening met de zeer pijnlijke gevolgen van speculatie met landbouwgewassen.
Een recent verschenen rapport van het Amerikaanse ‘Institute for Agriculture and Trade Policy’ ("Commodities Market Speculation: the Risk to Food Security and Agriculture", zie www.iatp.org), toont aan dat deze speculatie, rechtstreeks heeft bijgedragen aan het vergroten van het percentage mensen dat wereldwijd honger lijdt. Samen met de financiële sector is ook de handel op de grondstoffenbeurzen volledig op hol geslagen. Dankzij Amerikaanse deregulering en een gebrek aan toezicht is die handel losgetrokken van de werkelijkheid."

Prijzen op de internationale markten stijgen en dalen heel snel, waardoor export en import worden belemmerd en voedselzekerheid toeneemt. Volgens het rapport stegen mondiale voedselprijzen tussen april 2007 en april 2008 met liefst 85 procent. Staes: "Het gaat om stijgingen voor onder andere tarwe, maïs en soya die niet verklaard kunnen worden door de wet van vraag en aanbod maar wel door speculatie."

Per juli 2008 was vooral door grote handelaars in financiële producten als Goldman Sachs en verzekeraar American Insurance Group een totaalbedrag van 317 miljard dollar geïnvesteerd in de zogenaamde " commodities index funds ". Dit bundelt 24 landbouwproducten en ook grondstoffen als olie en allerlei mineralen. Het gevolg is dat fluctuaties in prijzen van andere grondstoffen de verkoop op opties in dit commodities index fund beïnvloeden en zo ook een invloed op de landbouwprijzen hebben, zonder dat dit gekoppeld is aan een reëel gebrek of overaanbod van een landbouwproduct.

Staes: "De gevolgen van deze speculatie zijn nog schrijnender dan wanneer de kleine Fortis-aandeelhouder zijn spaarpotje verliest door het roekeloos gedrag van de bonus-bankiers. Want dankzij de speculatie met grondstoffen, lijden extra veel mensen honger en laten duizenden het leven. Er is geen enkele internationale, multilaterale overeenkomst, laat staan platform, die de vernietigende speculatie met voedsel kan beteugelen. Op 18 september keurde het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden de " Commodity Markets Transparency and Accountability Act " goed. Een eerste stap om iets te doen aan de uitwassen van speculatie, zij het nog gericht op de eigen landbouwsector. Europa moet daarom, samen met Amerikaanse autoriteiten en de G20, dringend een internationaal initiatief nemen."