Concurrentievervalsing door nationaal-economische compensaties bij de aankoop van A400M-transportvliegtuigen

• 2001-09-24

Europees commissaris Chris Patten betreurt de toekenning van economische compensaties bij de afsluiting van wapencontracten omdat hij van mening is dat dergelijke praktijken strijdig zijn met de beginselen van een vrije markteconomie. Deze verklaring is een reactie op het gewijzigd standpunt van de Belgische regering met betrekking tot nationaal-economische compensaties bij de aankoop van militair materiaal.

De Belgische federatie had op 15 december 2000 beslist haar legeraankopen niet langer te koppelen aan economische compensaties voor bedrijven in Vlaanderen en Wallonië. In de notificatie van de ministerraad voor een bestelling van nachtkijkers stond: "De Raad (de Belgische regering/nvdr) bevestigt dat bij toekomstige bestellingen er geen clausule van economische compensaties meer zal zijn." Kort nadien kwam de paars-groene regering echter volledig terug op haar standpunt. Het concept van nationaal-economische compensaties werd opnieuw de leidraad bij de politieke besluitvorming over legeraankopen. Deze compensaties gingen steeds gehuld in een sfeer van protectionisme en affairisme omdat de besluitvorming afwijkt van het marktmechanisme. De Belgische dossiers van de F16-gevechtsvliegtuigen en de Agusta-helicopters zijn terzake twee schoolvoorbeelden.

"De Commissie betreurt de toekenning van economische compensaties bij de afsluiting van wapencontracten omdat zij van mening is dat dergelijke praktijken strijdig zijn met de beginselen van een vrije markteconomie", aldus Patten (E-2075/01 en E-2076/01). Volgens hem zullen "dergelijke praktijken pas verdwijnen in het kader van een globale Europese bewapeningspolitiek". Hij blijft op basis van een mededeling uit december '97 over de defensie-industrie ijveren voor transparantie en eerlijke mededingingsvoorwaarden bij de aankoop van militair materiaal.

Patten moet nochtans toegeven dat deze aanpak eveneens op het veto stuit van de vijftien EU-lidstaten: "De mededeling van '97 zou de weg hebben vrijgemaakt voor transparantie en eerlijke mededinging in de wapensector indien de lidstaten de daarin neergelegde voorstellen hadden aanvaard. Einde 1999 werd evenwel geconstateerd dat de gedachtenwisseling over deze mededeling in het kader van de Europese bewapeningspolitiek (POLARM), die twee jaar had geduurd, geen enkel resultaat had opgeleverd, aangezien de lidstaten geen enkel voorstel van de Commissie tot oprichting van een Europese wapenmarkt wensten te aanvaarden."

Zal de Belgische regering - in het licht van voorgaande opmerkingen - afzien van nationaal-economische compensaties bij de bestelling van A400M-transportvliegtuigen? Zo ja, welke procedure zal de Belgische regering dan volgen om te zorgen voor transparantie en eerlijke mededingingsvoorwaarden bij de aankoop van militair materiaal, zoals gewenst door de Europese Commissie? Zo neen, zal zij de bestelling van A400M-transportvliegtuigen opnieuw afhankelijk maken van nationaal-economische compensaties en hoe zullen deze compensaties worden verdeeld?