Overeenkomst tussen de Commissie, de lidstaten en Philip Morris om fraude te bestrijden

• 2005-06-08

Voorzitter, collega's, mijnheer de Commissaris, geachte minister, eerst wil ik de achtergrond van deze twee vragen van de begrotingscontrolecommissie toelichten. De Unie en de lidstaten verliezen jaarlijks vele honderden, zoniet miljarden euro door de verkoop van tabaksproducten op de zwarte markt, omdat er geen accijnzen, geen BTW en geen douanerechten worden afgedragen. Iedere smokkelcontainer sigaretten kost de Europese en de nationale overheid een verlies aan inkomsten van om en nabij de 1,5 miljoen euro. Het Europees Parlement nam in de periode 95-96 het voortouw in de strijd tegen dit soort fraude en richtte een onderzoekscommissie op. Onder leiding van Lord Tomlinson en rapporteur Kellett-Bowman werden de problemen die zich voordeden bij het transitoverkeer geïnventariseerd en werden oplossingen voorgesteld. De onderzoekscommissie trok naar de havens van Antwerpen en Rotterdam en bestudeerde nauwgezet de fraudetechnieken die criminele organisaties, vaak van maffieuze aard, gebruikten om te ontsnappen aan de normale fiscale verplichtingen. Nog eens, het gaat hier om maffieuze praktijken waarbij de voorbije jaren doden zijn gevallen, moorden zijn gepleegd, ambtenaren zijn geïntimideerd en omgekocht, en in sommige gevallen politici onder één hoedje speelden met de criminelen.

Het schitterende werk van de onderzoekscommissie, het onderzoekswerk van onze antifraudediensten Uclaf en Olaf, de Task Force sigarettenfraude, de nauwgezette samenwerking tussen douane- en politiediensten leiden ondertussen tot het oprollen van belangrijke netwerken. In november 2000 diende de Gemeenschap voor de rechtbank van New York een civielrechtelijke klacht in tegen Philip Morris en Reynolds wegens vermeende betrokkenheid bij de smokkel van sigaretten in de Europese Unie. Tien lidstaten sloten zich in de periode januari-april 2001 aan bij dit rechtsgeding.

De naakte feiten die tijdens de debatten voor de rechtbank werden ingebracht tegen Philip Morris noopten de tabaksgigant ertoe een vergelijk te ondertekenen met de Europese Commissie. Dit meerjarenakkoord werd op 9 juli 2004 ondertekend en heeft tot doel de smokkel en namaak van sigaretten op een efficiënte manier te bestrijden. Het maakt ook een eind aan het juridisch geschil tussen de Unie en Philip Morris. Het akkoord bepaalt dat Philip Morris op een bankrekening, beheerd door de Europese Commissie, aanzienlijke bedragen zal betalen die kunnen oplopen tot 1,5 miljard dollar over een periode van 12 jaar. Het akkoord vormt een nieuwe aanpak in het antifraudebeleid en zorgt ervoor dat Philip Morris en de Europese instanties hun middelen bundelen en nauwer gaan samenwerken. Deze vernieuwende aanpak leidt binnen afzienbare tijd waarschijnlijk tot vergelijkbare akkoorden met de andere twee belangrijke tabaksgiganten 'British American Tobacco' en 'Japan Tobacco'.

De begrotingsautoriteit in de Europese Unie bestaat uit twee takken. De Raad van ministers en het Parlement. Als parlementsleden zijn wij uiterst bezorgd over de manier waarop Commissie en lidstaten zullen omgaan met deze onverwachte, maar aanzienlijke meerinkomst. Hoge ambtenaren binnen de Raad vertellen me dat het gros van het Philip Morris geld terecht zal komen in de schatkisten van de nationale lidstaten. Dit in een verhouding van 10% voor de Commissie en 90% voor de tien lidstaten die zich aansloten bij het rechtsgeding. Kunnen Raad en Commissie deze verdeelsleutel bevestigen?

In deze context lijkt het erop dat de lidstaten zich inderdaad gedragen als grijpgrage schnabbelaars en middelmatige boekhouders. De verdeling 10% - 90% lijkt mij een miskenning van de inspanningen van de zijde van de Commissie en Olaf. Wat, beste collega's, zal er met dat geld gebeuren? Eigenlijk zou het primair moeten worden gebruikt voor antifraudebestrijding. Ik besef heel goed dat het zogenaamd oormerken van bepaalde inkomsten voor welbepaalde activiteiten als ongewenst wordt beschouwd door de begrotingsautoriteit, maar toch lijkt het me niet meer dan billijk dat de Raad en Commissie er zich voor dit Parlement politiek toe engageren een aanzienlijk gedeelte van deze inkomsten te gebruiken voor de strijd tegen fraude en namaak. Is de Commissie bereid te komen met een actieplan en met een voorstel voor een begrotingslijn om deze problematiek aan te pakken? Er kan ontzettend veel gebeuren, meer grensoverschrijdende samenwerking, meer computers aan de grenzen, meer en goed opgeleid personeel voor controle, versterking van de douanediensten, investeren in tracing en tracking, een beter vervolgingsbeleid, extra mankracht voor Olaf.

Laat ons, collega's, laat ons, Commissie, laat ons, Raad, dus niet alleen praten over de verdeling van gelden maar ook over de besteding van gelden. Niet alleen it's my money, maar ook zoeken naar value for money. Ik verwacht ook van de Commissie een voortgangsverslag, eventueel achter gesloten deuren over de onderhandelingen met British American Tobacco en Japan Tobacco.

Om te besluiten, op basis van dit alles en van de afspraken die wij maken kunnen we verder praten, anders niet. Van de Raad verwachten we ideeën die het boekhoudkundig verhaal overstijgen en voorstellen om dit geld op een wijze manier te gebruiken. Raad, Commissie, wat is daarop uw antwoord?