In Scheveningen debatteren de EU-justitieministers over asielopvang in de regio. “Helaas is dat debat achter
gesloten deuren. Meer steun aan bestaande regionale asielopvang is positief, mits Europa de verantwoordelijkheid
voor de vluchtelingen niet afschuift en dus eigen asielopvang behoudt”, aldus Kathalijne
Buitenweg(GroenLinks).
Ruim een jaar geleden werden Britse voorstellen voor
asielopvang in de regio – (net) buiten EU-grenzen – van tafel geveegd omdat die problemen gaven met het
internationaal recht. Nieuwe – nog onbekende – voorstellen staan deze dagen op de informele raad in Scheveningen
onder EU-voorzitterschap van Nederland ter discussie.
Een kamp in
'Verweggistan?'
Er zijn verschillende varianten voor het idee van opvang in regio.
De meest positieve variant is: meer geld en aandacht voor de vluchtelingenkampen in de regio, daarnaast blijft
de mogelijkheid tot asielaanvraag in de(EU-)lidstaten. Aan de andere kant van het spectrum is de variant om
asielzoekers die op het grondgebied van de EU om bescherming vragen, meteen op het vliegtuig te zetten naar een
kamp in Verweggistan.
“Het is lastig om een standpunt te bepalen als je niet weet over wat
voor soort opvang in de regio de regeringsleiders achter de gesloten deuren van Scheveningen praten. Hebben we
het over een extra migratieportaal of zijn het asielkampen?” aldus GroenLinks-europarlementariër Kathalijne
Buitenweg die al jaren het asieldebat op de voet volgt. “Burgerrechten staan bij parlementariërs en
maatschappelijke organisaties vaak hoger op de agenda dan bij regeringen, maar voor een open democratisch debat
moet de EU-voorzitter – en dat is momenteel de Nederlandse regering – de plannen in alle openheid
bediscussiëren.”
90% in regio opgevangen
Het leeuwendeel
van de vluchtelingen wordt al in de regio opgevangen: zo'n 90%. Buitenweg: “De rijke EU-landen mogen het middel
'opvang-in-de-regio' niet aangrijpen om hun eigen verantwoordelijkheid voor vluchtelingenopvang af te kopen.
De variant om het asielbeleid over te hevelen naar kampen in bijvoorbeeld Libië - zoals de beoogd nieuwe
eurocommissaris Buttiglione en de Duitse minister Schilly onlangs voorstelden – is dan ook onaanvaardbaar. Bij
zo'n voorstel wordt het vluchtelingenprobleem afgeschoven op arme, instabiele landen en raakt de problematiek
in Europa uit het zicht. Bovendien is dat voorstel in strijd met het VN-vluchtenlingenverdrag.”
Voordelen
Meer aandacht voor opvang in de regio met behoud van
asielprocedures in Europa kan volgens Buitenweg wel voordelen bieden. “Meer aandacht en geld voor de bestaande
vluchtelingenkampen is meer dan broodnodig om elementaire mensenrechten, zoals veiligheid van lijf en leden,
onderdak, water, voedsel en gezondheidszorg, in de kampen te waarborgen. Daarnaast is directe voorlichting over
de mogelijkheden en onmogelijkheden van migratie naar Europa en repatriëring en reïntegratie eenvoudiger.”
De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, de UNHCR, voert onder de bezielende leiding
van oud-premier Lubbers een actieve lobby om regionale vluchtelingenopvang prominent op de internationale agenda
te krijgen. Maar ook de UNHCR wil niet dat opvang in de regio de asielprocedures in Europa vervangt. Buitenweg:
“De positie van de UNHCR in deze discussie is lastig. Zij willen meer geld om de soms ermbarmelijke
omstandigheden te verzachten. Maar zodra de landen in de regio die de opvang moeten regelen echter het idee
krijgen dat de vluchtelingen problematiek wordt afgeschoven, zullen die landen, maar ook de UNHCR flink tegengas
geven. En terecht.”