Commissie versterkt actieprogramma bestrijding van overdraagbare ziekten in ontwikkelingslanden

• 2003-02-27

De Europese Commissie publiceert vandaag een rapport over de vooruitgang die de afgelopen twee jaar is geboekt bij de uitvoering van haar actieprogramma voor de bestrijding van hiv/aids, malaria en tuberculose, dat in februari 2001 is goedgekeurd(1). Dit rapport is getiteld "Jongste ontwikkelingen rond het EG-actieprogramma Versnelde actie ter bestrijding van hiv/aids, malaria en tuberculose in het kader van de armoedebestrijding". Het laat zien dat weliswaar de effectiviteit van bestaande initiatieven is verbeterd, geneesmiddelen voor arme landen beter betaalbaar zijn geworden en de investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn toegenomen, maar dat er nog veel te doen is en dat het belangrijk blijft alle krachten te mobiliseren. Sinds de goedkeuring van het rapport is de Commissie blijven wijzen op het gevaar van deze ziekten. Zij heeft de ontwikkelingslanden daartoe ook betrokken bij het debat en bij de multilaterale onderhandelingen. In 2001 is 450 miljoen euro uit de begroting van de Gemeenschap besteed aan vraagstukken op het gebied van gezondheidszorg en bevolkingsbeleid. Het rapport geeft een overzicht van de uitdagingen waar we voor staan en de beleidskwesties die moeten worden aangepakt. EU-commissielid Poul Nielson voor Ontwikkeling en Humanitaire Hulp zegt het volgende over het rapport: „Het actieprogramma biedt ook nu nog, twee jaar na de start, een breed, vooruitziend en samenhangend beleidskader, dat een betekenisvolle bijdrage levert aan de bestrijding van deze dodelijke ziekten. Het is van belang dat het beleid goed is, maar concrete en effectieve uitvoering ervan ter plaatse is beter. Alleen al in 2001 zijn naar schatting zes miljoen mensen overleden aan hiv/aids, tuberculose en malaria. Er is dus een dringende noodzaak gezamenlijk op grote schaal actie te ondernemen. Wij staan voor grote uitdagingen en zijn vastbesloten er alles aan te doen om die uitdagingen het hoofd te bieden."

Het actieprogramma(2) omvat een reeks maatregelen om het effect van al bestaande activiteiten te vergroten en essentiële geneesmiddelen beter betaalbaar te maken. Ook moet onderzoek naar en ontwikkeling van specifieke mondiale collectieve voorzieningen om deze ziekten nationaal, regionaal en wereldwijd te bestrijden, worden gestimuleerd.

Effectiviteit van bestaande activiteiten

Er is op dit punt weinig vooruitgang geboekt. Het aantal mensen dat door hiv/aids, malaria en tuberculose wordt getroffen, ermee wordt besmet en eraan overlijdt, stijgt nog steeds. Slechts weinigen hebben toegang tot anti-retrovirale geneesmiddelen en efficiënte behandelingen tegen tuberculose en malaria. Ondanks de internationale consensus over de dringende noodzaak deze ziekten te bestrijden, worden er geen grootschalige collectieve maatregelen genomen op nationaal of wereldwijd niveau. Met dit actieprogramma heeft de Commissie, samen met al haar partners in deze strijd, meer aandacht gevestigd op deze ziekten en op de noodzaak op gecoördineerde wijze dezelfde doelen na te streven. Het uitgangspunt voor de aanpak van de EU is dat alle internationale inspanningen op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs, handel en onderzoek moeten worden samengebracht. Het blijft nodig meer geld te besteden aan sociale structuren, omdat dat een bepalende factor is voor de effectiviteit van deze inspanningen.

Betaalbaarheid en handel

Het rapport laat zien dat het streven van de Commissie naar gedifferentieerde prijsstelling voor arme landen (en daardoor lagere prijzen) inmiddels in brede kring wordt gesteund en door enkele producenten reeds bij de verkoop aan ontwikkelingslanden wordt toegepast. De Commissie zorgt ook voor betere bescherming tegen de invoer van gedifferentieerd geprijsde geneesmiddelen in de EU. Zij heeft daarvoor een verordening voorgesteld. Rechten en heffingen in de landen van invoer zijn ernstige belemmeringen voor de betaalbaarheid van geneesmiddelen gebleken en moeten daarom worden afgeschaft. De EU zal zich daarvoor inzetten.

In de WTO heeft de EU zich er tijdens de langdurige onderhandelingen die uitmondden in de Verklaring van Doha over handelsgerelateerde intellectuele-eigendomsrechten voor ingezet dat de bescherming van intellectuele eigendom de volksgezondheid ondersteunt. Er is nog steeds geen oplossing voor de problemen waarmee WTO-leden met onvoldoende of geen productiecapaciteit in de farmaceutische sector in het algemeen worden geconfronteerd, wanneer zij effectief gebruik willen maken van verplichte licentieregelingen. De EU blijft er actief naar streven zo snel mogelijk een duurzame, multilaterale oplossing voor dit probleem te vinden.

Onderzoek en ontwikkeling

Op het gebied van onderzoek heeft de Commissie resultaten behaald wat betreft de omvang van de door de EU uitgetrokken middelen en de wijze waarop deze worden benut. Europa kan wat onderzoek betreft nu op wereldniveau met één stem meepraten en meedoen. In het kader van het zesde kaderprogramma voor onderzoek is er aanzienlijk meer geld uitgetrokken voor fundamenteel onderzoek en klinisch en preklinisch onderzoek naar hiv/aids, malaria en tuberculose. De lidstaten van de EU, de ontwikkelingslanden en andere donoren bundelen hun krachten in een geïntegreerd Europees programma voor onderzoek om deze drie armoedeziekten ter plaatse in de ontwikkelingslanden te bestrijden. De Commissie investeert 200 miljoen euro in dit initiatief, het Programma van Europese landen en ontwikkelingslanden voor klinische tests (European and Developing Countries Clinical Trials Programme, EDCTP). Daarnaast besteedt de Commissie nog eens 200 miljoen euro aan meer fundamenteel onderzoek.

Het EDCTP-initiatief is een verdere stap voorwaarts, omdat het de Europese en Afrikaanse onderzoeksinspanningen in de strijd tegen de drie ziekten bundelt en versterkt. Bovendien worden wetenschappers en overheden in de ontwikkelingslanden er volledig bij betrokken. Het EDCTP is een unieke gelegenheid om een langdurig, duurzaam, werkelijk partnerschap tussen de EU en de ontwikkelingslanden tot stand te brengen. Dit is essentieel voor het versnellen van de ontwikkeling van nieuwe middelen om deze drie ernstige overdraagbare ziekten te bestrijden. De EU zet zich in het algemeen proactief in en heeft de problemen die het actieprogramma aanpakt aan de orde gesteld in onder meer de G8, met name in Okinawa, op topontmoetingen van EU en VS en in het EU/AU-forum. De Commissie is actief bestuurslid van het Wereldfonds voor de bestrijding van aids, tuberculose en malaria (GFATM) en draagt in 2002 120 miljoen euro bij.

Het rapport concludeert dat het actieprogramma heeft aangetoond dat een sterk EU-geluid van cruciaal belang is en dat dankzij het programma de EU-standpunten inzake gerichte hiv/aids-, malaria- en tuberculoseacties op mondiaal niveau, samen met andere partners, aanzienlijk kracht zijn bijgezet. Niettemin zijn meer inspanningen nodig voor regelmatig en gestructureerd overleg met ontwikkelingslanden. Ook zijn nieuwe inspanningen nodig om samen op Europees niveau en met specifieke partners te werken aan alle kwesties die het programma aan de orde stelt.

http://europa.eu.int/comm/development/sector/social/communicable_en.htm

http://europa.eu.int/comm/research/info/conferences/edctp/edctp_en.html

(1)Zie HYPERLINK "http://europa.eu.int/rapid/start/cgi/guesten.ksh?p_action.gettxt=gt&doc=IP/01/235|0|AGED&lg=EN&display=" IP/01/235 van 21 februari 2001

(2)HYPERLINK "http://europa.eu.int/eur-lex/nl/com/cnc/2001/com2001_0096nl01.pdf"http://europa.eu.int/eur-lex/nl/com/cnc/2001/ com2001_0096nl01.pdf