Commissie tekent routekaart voor Europees initiatief ter ondersteuning van de groei

• 2003-10-01

Het tijdens de Europese Raad van Thessaloniki behandelde Europese initiatief ter ondersteuning van de groei is in alle lidstaten langzaam maar zeker uitgegroeid tot een prioriteit die bovenaan op de politieke agenda is komen te staan. Sinds de aanvankelijke lancering van het initiatief afgelopen juli heeft de Commissie snelle vorderingen gemaakt met een reeks beleids- en wetgevingsvoorstellen op het gebied van trans-Europese netwerken (TEN's) en onderzoek, ontwikkeling en innovatie in de EU. Thans heeft zij een gedetailleerde routekaart voor het ondernemen van actie en een reeks aanbevelingen uitgewerkt, die zij in oktober aan de Europese Raad wil voorleggen. Het Europese groei-initiatief is erop gericht investeringen te mobiliseren op twee prioritaire terreinen van de agenda van Lissabon, namelijk netwerken en kennis. Op korte termijn (tot 2010) moet heel wat werk worden verzet en ook nadien valt er nog veel te doen. In tegenstelling tot eerder ondernomen acties is het initiatief een geïntegreerd geheel van beleidsmaatregelen, uitvoeringsmechanismen en institutionele regelingen om uitvoering binnen een krap tijdschema te garanderen. Door het initiatief nu te lanceren, wordt een duidelijk signaal afgegeven van krachtdadige economische governance en van vertrouwen in het potentieel van de Europese economie. Het is tevens een signaal ter ondersteuning van de essentiële structurele hervormingen die in het kader van de agenda van Lissabon in versneld tempo moeten worden doorgevoerd. De Europese Raad van 16-17 december zal het Europese groei-initiatief en de volledige lijst van de in dat kader gedane actievoorstellen bestuderen.

Commissievoorzitter Romano Prodi heeft in dit verband het volgende verklaard: "Nu onze eenheidsmunt, de euro, is ingevoerd, moet dringend werk worden gemaakt van het scheppen van de voorwaarden voor de totstandkoming van waarlijk pan-Europese publiek-private partnerschappen die bereid zijn te investeren in infrastructuur, onderzoek en innovatie. Dit is een kwalitatieve stap voorwaarts die al veel te lang op zich heeft laten wachten. Door het voeren van een passend beleid zijn we erin geslaagd invulling te geven aan de agenda van Lissabon. Thans moeten we echter een extra inspanning leveren om de daad bij het woord te voegen en de nodige financiële middelen beschikbaar te stellen. De beleidsmakers op communautair en nationaal niveau moeten immers inzien dat als we onze beperkte overheidsmiddelen niet concentreren op prioritaire projecten en als we ons regelgevings- en administratief kader niet hervormen om in te spelen op de behoeften van een particuliere sector die over de grenzen heen wil investeren, tal van deze projecten in 2010 dode letter zullen zijn gebleven.

De Commissie is erin geslaagd Gallileo en de Hydrogen Economy Partnerships van de grond te krijgen, maar dat heeft veel te lang geduurd. We moeten sneller te werk gaan als we onze agenda willen realiseren. Ter ondersteuning van het prille herstel is een krachtig positief signaal nodig. De Commissie, de Europese staatshoofden en regeringsleiders, en het Europees Parlement moeten samenwerken om uitvoering te geven aan onze TEN-agenda en de uitgebreide Unie van 25 uit te bouwen tot een regio die uitblinkt in onderzoek, ontwikkeling en innovatie."

Volgens de routekaart van de Commissie zullen de toekomstige acties worden opgezet rond de volgende vier aanbevelingen die in oktober aan de Europese Raad zullen worden gedaan:

Draagwijdte: Duidelijke overeenstemming tussen de staatshoofden en regeringsleiders in oktober over de draagwijdte en omvang van het Europese groei-initiatief. Deze consensus zou fungeren als mandaat en leidraad voor de Raad in al de samenstellingen die bij de tenuitvoerlegging van het Europese groei-initiatief betrokken zijn.

Beleidsmaatregelen: Toezegging dat de Raad en het Europees Parlement begin 2004 alle kernbeslissingen zullen nemen met betrekking tot de sinds juli 2003 door de Commissie voorgestelde beleidsmaatregelen op het gebied van trans-Europese netwerken (vervoer, breedband, eTEN's), O&O en innovatie. Het is van cruciaal belang dat de nieuwe lijst van prioritaire voorstellen op het gebied van TEN's/vervoer (IP/03/1322), die 29 projecten omvat met een totale kostprijs van ongeveer 220 miljard EUR, snel wordt goedgekeurd en ten uitvoer wordt gelegd. Om deze projecten van de grond te krijgen, en vooral om de particuliere sector te overtuigen daaraan deel te nemen, moeten regeringen belangrijke beslissingen nemen op regelgevings- en administratief gebied: invoering van de nieuwe financieringsvoorschriften voor alle TEN's, aanneming van het voorstel voor een eurovignet en goedkeuring van het nog steeds in behandeling zijnde maatregelenpakket inzake overheidsopdrachten en de nieuwe procedure van de concurrentiële dialoog. Wat onderzoek en innovatie betreft, moeten de lidstaten vaart zetten achter hun werkzaamheden om vooruitgang te benchmarken, ervaring uit te wisselen en onderling samenhangende maatregelen uit te werken om de doelstelling van 3% van het BBP voor O&O-investeringen te halen. De sector en alle belanghebbenden worden uitgenodigd mee te werken aan het opzetten van Europese technologieplatforms op terreinen die van essentieel belang zijn voor het concurrentievermogen van de economie van de Unie. Ook andere verbeteringen, zoals het Gemeenschapsoctrooi en wijzigingen in de grensoverschrijdende belasting van moeder- en dochterondernemingen en concentraties van ondernemingen, zullen investeringen en innovatie mede in de hand werken.

Financiering: De lidstaten wordt verzocht in te stemmen met een efficiënter en effectiever gebruik van de TEN-begrotingslijn van de EU, die jaarlijks in 600 miljoen EUR voorziet voor de financiering van de kosten van TEN-projecten. De bijdrage van het TEN-budget aan prioritaire projecten moet worden opgetrokken van 10 tot 30% (IP/03/1322) zoals de Commissie voorstelt, opdat deze bijdrage kan fungeren als hefboom voor de bespoediging van de uitvoering van de projecten. Ook de uit hoofde van het zesde EU-kaderprogramma beschikbare middelen zullen worden aangewend ter ondersteuning van projecten van Europees belang in het kader van het Europese groei-initiatief, zoals het opzetten van Europese technologieplatforms.

Tegelijkertijd dient de groep van de Europese Investeringsbank (EIB) in het kader van het groei-initiatief de bestaande instrumenten af te stemmen op de behoeften van de sectoren en een grotere betrokkenheid te betrachten bij de risicodeling in verband met prioritaire investeringsprojecten. In haar recentste voorstel heeft de EIB zich ertoe verbonden: i) in het kader van een nieuwe vervoersinfrastructuurfaciliteit tot het einde van het decennium 50 miljard EUR extra beschikbaar te stellen voor TEN's; ii) in het kader van het Innovatie 2010-Initiatief 40 miljard EUR aan extra financiële middelen te verstrekken voor investeringen in onderzoek, ontwikkeling en innovatie; iii) haar faciliteit voor gestructureerde financiering te versterken door een groter deel van haar jaarlijkse overschotten naar deze faciliteit over te hevelen; iv) innovatie via het beschikbaar stellen van risicokapitaal te ondersteunen door 500 miljoen EUR extra uit te trekken voor de ETF-startersregeling van het Europees Investeringsfonds. Voorts wordt gewerkt aan innovatieve formules op het gebied van durfkapitaal en garanties om publieke en private investeringen samen te brengen voor de financiering van onderzoek en innovatie. Een laatste maar daarom niet minder belangrijk punt is dat de EU-lidstaten overeenkomstig de globale richtsnoeren voor economisch beleid en met inachtneming van hun verplichtingen uit hoofde van het stabiliteits- en groeipact worden aangespoord hun bestedingen bij te sturen in de richting van groeibevorderende investeringen in materieel en menselijk kapitaal en kennis. De lidstaten moeten voorts de tussentijdse evaluatie van de structuurfondsen en de toewijzing van de prestatiereserve in 2004 zoveel mogelijk aangrijpen om de doelstellingen van het Europees groei-initiatief te bevorderen.

Follow-up: De Commissie zal inmiddels tegen de Europese Raad van december de nodige voorstellen uitwerken om verdere vooruitgang te boeken en de acties in het kader van het groei-initiatief te doen slagen. In aansluiting op de reeds sinds juli 2003 gedane beleidsvoorstellen is de Commissie voornemens tegen december: i) een voorbereidende actie voor onderzoek op veiligheidsgebied voor te stellen met een budget van circa 65 miljoen EUR voor de periode 2004-2006; en ii) de lancering van de eerste golf van Europese technologieplatforms te voltooien teneinde het onderzoekbudget effectief af te stemmen op de lange-termijnhorizon van de voornaamste industriële sectoren. Bovendien zal de Commissie geactualiseerde regels voor staatssteunprocedures voor het MKB uitvaardigen en mogelijk met een voorstel komen dat erop gericht is grensoverschrijdende fusies te vergemakkelijken. De Commissie zal tevens de mogelijkheid onder de loep nemen om een innovatieve garantiefaciliteit in te stellen ter bevordering van de deelneming van de particuliere sector aan PPP's voor TEN-projecten. Ten slotte overweegt de Commissie in de eerste helft van 2004 een groenboek te publiceren over de regelgevingskwesties in verband met publiek-private partnerschappen en eventueel een geharmoniseerde structuur van Europese fondsen te ontwikkelen om de fiscale transparantie van risicokapitaaltransacties te waarborgen.