(14/10/04) Toespraak Leyla Zana, winnares van de Sacharovprijs 1995, voor het EP (samengevat door het "Beknopt Verslag" van het EP)

• 2004-10-14

Voorzitter Josep BORRELL (PES, ES) is bijzonder blij dat het Parlement eindelijk kan luisteren naar Leyla Zana. Borrell heet ook de echtgenoot van Leyla Zana welkom, die in 1995 de Sacharovprijs namens zijn vrouw in ontvangst heeft genomen en die zelf in totaal zestien jaar gevangen heeft gezeten. De Sacharovprijs is in 1995 aan Leyla Zana toegekend omdat Zana bij de aanvaarding van haar ambt als lid van het Turkse parlement in het Koerdisch heeft gezegd te streven naar een goede samenwerking tussen Turken en Koerden. Voor deze woorden heeft Zana een hoge prijs betaald. Het EP heeft de aanklacht tegen Zana veroordeeld en heeft herhaaldelijk haar vrijlating geëist.

Koerdisch spreken is nu niet meer illegaal. Toch is er nog heel veel te doen in de praktische toepassing van de rechten van het Koerdische volk. Op 9 juni jl. heeft het Hof van Beroep besloten Zana vrij te laten. Zana heeft de PKK toen opgeroepen de wapenstilstand te handhaven. Zana heeft altijd gezegd: "Ik ben in de eerste plaats vrouw, dan moeder en dan politica. Ik zal als vrouw, moeder en politica streven naar samenwerking tussen het Turkse en Koerdische volk." In het Koerdisch zegt Borrell tegen Zana dat het Europees Parlement vereerd is met haar bezoek.

Leyla ZANA heeft in 1991 bij de aflegging van de eed voor het parlement Koerdisch gesproken. Ze wilde daarmee aantonen dat volkeren en culturen broederlijk samen kunnen leven. Jarenlang heeft ze moeten boeten in de gevangenis. Maar de strijd voor rechtvaardigheid en gelijkheid kon niet gevoerd worden zonder daarvoor een prijs te betalen. Zana koestert geen wrok, het was de prijs die ze moest betalen voor de democratie. Vandaag wil Zana beginnen in het Turks en eindigen in het Koerdisch.

Zana bedankt het Parlement uit de grond van haar hart dat het haar de Sacharovprijs waardig heeft geacht en zich altijd solidair met haar en het Koerdische volk heeft getoond. Het EP gaf de Sacharovprijs in feite aan het Koerdische volk, aan het Turkse zustervolk en aan alle onderdrukte volkeren, als boodschap van hoop. Er is veel geleden: over heel de wereld zijn miljoenen het slachtoffer van oorlogen. Veel kinderen en vrouwen zijn het slachtoffer en zelfs de natuur is getroffen: bloemen, vogels en vlinders hebben tranen geplengd. We moeten in staat zijn nee te zeggen tegen oorlog, geweld heeft zijn tijd gehad. Dialoog en vrede zijn de oplossing.

Zana doet vier oproepen. De eerste oproep is aan zichzelf: zij zal zich inzetten voor haar volk, haar land en de democratische publieke opinie, zelfs als dat haar het leven kost. Zana doet deze belofte zonder er iets voor terug te verlangen.

Ondanks eeuwen en generaties van oorlogen en verdeeldheid is er nu een Europees Parlement. De tweede oproep van Zana is gericht aan Turkije: de Turkse regering moet een democratische oplossing van de Koerdische kwestie definiëren. De kwestie moet een passende naam worden gegeven. Alles heeft een naam: mensen, bomen, bloemen, dieren. Alleen de Koerden hebben geen naam. De Turkse regering lijkt hardnekkig niet te begrijpen dat de Koerden een stap in de richting van een dialoog hebben gezet. Turkije moet nu de criteria van Kopenhagen in de praktijk brengen.

Politieke gevangenen en de intelligentsia in Turkije moeten worden opgenomen in het democratische politieke leven. Obstakels voor het gebruik van Koerdisch in het onderwijs en de media moeten worden weggenomen. Niemand mag twijfelen aan de steun van de Koerden voor democratisering.

In de derde plaats roept Leyla Zana de wereld en met name Europa op om voor vrede te zorgen. De vrede is binnen handbereik. Om vrede te bereiken moet men eerst weten wat juist is. Wie alleen maar weet hoe het niet moet, kan geen oplossingen aandragen. Politieke kwesties moeten gedefinieerd worden, want kwesties die geen naam krijgen bestaan niet in het bewustzijn. De Koerden zijn veertig miljoen mensen die willen integreren in de moderne wereld. Europa en de wereld moeten in staat zijn de onzichtbare muren die ze tussen zichzelf en de Koerden hebben opgetrokken, neer te halen. Een oplossing van de Koerdische kwestie zal de westerse samenleving in staat stellen in contact te komen met de kunst en cultuur van Mesopotamië.

Ten vierde roept Zana de Koerden op vrede te bewerkstelligen onder zichzelf. Er kan geen samenhang zijn zonder solidariteit. Waarom zouden Turken, Koerden, Italianen, Duitsers, Arabieren, Catalanen, Amerikanen, Aleviten, moslims, christenen, zwarten en blanken niet kunnen samenleven in harmonie? We leven allemaal onder dezelfde sterren. Zoals Victor Hugo gezegd heeft: vrede is het geluk dat alles absorbeert.

Voorzitter Josep BORRELL (PES, ES) zegt dat het Europese project een project is van het overwinnen van oude antagonismen. Europa zoekt naar een veelvuldige identiteit. Leyla Zana doet dat ook. Borrell bedankt mevrouw Zana voor haar woorden.