De Europese Commissie heeft vandaag een Witboek
goedgekeurd waarin de aanpak van de Europese Unie voor de bevordering van de ontwikkeling van kwalitatief
hoogwaardige diensten van algemeen belang wordt uiteengezet. Het Witboek bevat de conclusies van de Commissie na
een breed openbaar debat op basis van het vorig jaar verschenen Groenboek (zie IP/03/714). In dit Witboek wordt
erop gewezen dat de Unie en de lidstaten de verantwoordelijkheden op het gebied van de diensten van algemeen
belang met elkaar delen. Voorts wordt de nadruk gelegd op de rol van de nationale, de regionale en de lokale
autoriteiten bij de omschrijving, de organisatie, de financiering en de controle van de diensten van algemeen
belang. Verder worden de belangrijkste elementen omschreven van een EU-strategie die zowel moet garanderen dat
alle burgers en bedrijven daadwerkelijk toegang tot een ruim gamma diensten van algemeen belang hebben, als de
rechtszekerheid moet verbeteren. De Commissie concludeert dat er op dit ogenblik onvoldoende gegevens zijn die
erop wijzen dat horizontale kaderregelgeving meerwaarde zou bieden ten opzichte van het bestaande
sectorspecifieke kader.
OPENBAAR DEBAT
Het Witboek wordt
voorgesteld als een vervolg op het Groenboek over diensten van algemeen belang van 21 mei 2003. In het Groenboek
heeft de Commissie een breed openbaar debat geopend over de rol van de EU bij het garanderen van kwalitatief
hoogwaardige diensten van algemeen belang aan de consumenten en de bedrijven. Het Groenboek nodigde uit
opmerkingen te maken over de behoefte aan en de mogelijke meerwaarde van kaderregelgeving, over de algemene rol
van de EU bij het definiëren van de doelstellingen van openbare-dienstverlening die bij de diensten van algemeen
belang worden nagestreefd, en over de wijze waarop deze diensten worden georganiseerd, gefinancierd en
geëvalueerd.
Het door het Groenboek geopende debat oogstte heel wat belangstelling. De
Commissie heeft bijna 30
0 bijdragen ontvangen van zeer uiteenlopende categorieën respondenten. De diensten van de Commissie
hebben een verslag over de publieke raadpleging opgesteld, waarin de bijdragen worden geanalyseerd en
basismateriaal voor het Witboek wordt verstrekt.
In overeenstemming met het verzoek van het
Europees Parlement in zijn resolutie over het Groenboek van 14 januari 20044 trekt de Commissie in dit Witboek
haar conclusies over dit onderwerp. Zij licht haar aanpak toe en geeft richtsnoeren voor een coherent beleid op
het gebied van de diensten van algemeen belang.
Het document omschrijft beginselen die
richting geven aan het beleid van de Commissie op het gebied van de diensten van algemeen belang, bijv.:
handhaving van een degelijke kwaliteit; veiligheid en beveiliging; het waarborgen van de rechten van consument
en gebruiker; de totstandbrenging van een regelgeving die zo dicht mogelijk bij de burgers en de bedrijven
staat; het garanderen van samenhang en algemene toegankelijkheid; inachtneming van de diversiteit; evaluatie van
de prestaties; transparantie en rechtszekerheid.
SCEPTICISME
Een van de belangrijkste vragen voor het openbaar debat ging over de noodzaak van een kaderrichtlijn over
diensten van algemeen belang. Bij de publieke raadpleging bleven de standpunten hierover verdeeld. Een aantal
lidstaten is nog steeds sceptisch en de besprekingen in het Europees Parlement verliepen vrij moeizaam.
Hierdoor bleef het twijfelachtig of een kaderrichtlijn op dit ogenblik de beste oplossing is en
of hiermee voldoende meerwaarde kan worden gecreëerd. Daarom concludeert de Commissie dat het beter is nu geen
voorstel in te dienen, maar de kwestie later opnieuw te onderzoeken. Momenteel zal zij in de regel haar
sectorale aanpak voortzetten en ontwikkelen door, waar nodig en passend, sectorspecifieke voorschriften vast te
stellen die het mogelijk maken rekening te houden met de specifieke behoeften en situaties in elke sector.
In het licht van de resultaten van de publieke raadpleging is de Commissie ook van mening dat
het rechtskader voor de financiering van de openbare-dienstverplichtingen verder moet worden verduidelijkt en
vereenvoudigd. Zij is van plan om daartoe uiterlijk in juli 2005 een pakket maatregelen goed te keuren. De
meeste onderdelen van dit pakket werden reeds in de vorm van een ontwerp ingediend voor overleg.
Voorts is in het openbaar debat benadrukt dat er een duidelijk en transparant kader moet komen voor de
selectie van bedrijven die met de uitvoering van een dienst van algemeen belang worden belast. De Commissie is
voornemens de EU-regelgeving die de transparante toewijzing van overeenkomsten van dienstverlening moet
garanderen, te onderzoeken. Daarom is zij gestart met een raadpleging over de aspecten die te maken hebben met
overheidsopdrachten in het kader van publiek-private samenwerking.
Daarnaast heeft het
Groenboek ook veel belangstelling gewekt bij de belanghebbenden op het gebied van de sociale diensten en de
gezondheidsdiensten, die erop wezen dat een vlotte ontwikkeling van deze diensten slechts mogelijk is als er
meer voorspelbaarheid en duidelijkheid komt. De Commissie is van mening dat het nuttig is een systematische
aanpak te ontwikkelen om de specifieke kenmerken van de sociale diensten en gezondheidsdiensten van algemeen
belang te identificeren en te herkennen, en om het kader te verduidelijken waarin die diensten functioneren en
kunnen worden gemoderniseerd.
Deze aanpak zal worden uiteengezet in een mededeling over de
sociale diensten van algemeen belang, waaronder de gezondheidsdiensten, die in 2005 zou moeten worden
goedgekeurd.
ACHTERGROND
De diensten van algemeen belang
in de Europese Unie vormen een complexe realiteit die voortdurend aan het veranderen is. Hierbij gaat het om:
* een breed scala van verschillende soorten activiteiten: van de grote netwerkindustrieën
(energie, postdiensten, vervoer en telecommunicatie) tot gezondheid, onderwijs en sociale diensten,
* verschillende dimensies bij het verrichten van deze diensten: van Europees of zelfs wereldwijd
tot zuiver lokaal,
* diensten die op verschillende basis worden verleend: sommige zijn
marktgericht en andere weer niet-marktgericht van aard.
De organisatie van deze diensten varieert naar
gelang van de culturele tradities, de geschiedenis en de geografische omstandigheden van iedere lidstaat en naar
gelang van de kenmerken van de betrokken activiteit, met name de technologische ontwikkeling.
De volledige tekst van
het Witboek