Rapport van de missie van politici en het middenveld
in de Palestijnse gebieden en Israël
3-7 november 2009
1. Onze doelstellingen
Van 3 tot 7 november organiseerde 11.11.11 i.s.m. met Broederlijk Delen een Belgische missie naar de Palestijnse gebieden en Israël. Politici en vertegenwoordigers van vakbonden en ngo’s namen eraan deel. De delegatie bezocht de Westelijke Jordaanoever, Jeruzalem en Tel Aviv. Op het programma stond eveneens een bezoek aan de Gazastrook, maar de Israëlische regering gaf geen toestemming om het gebied te betreden.
Het doel was informatie te vergaren over de situatie op het terrein. De focus lag op de politieke ontwikkelingen (Israëlische regering, interne Palestijnse politiek, relaties met de EU) en Israëls beleid van ‘feiten op het terrein’ (nederzettingen, de Muur). We hadden gesprekken met verantwoordelijken van politieke partijen, politieke observatoren, ngo’s en vakbonden. Daarnaast wilden we nadenken over wat er binnen de verschillende geledingen van het Belgische maatschappelijk middenveld en de politieke wereld kan gebeuren om het conflict sterker op de Belgische en de Europese politieke agenda te plaatsen. De rechtenbenadering stond hierbij centraal.
2. Wat we vaststelden
Situatie op de Westoever
Wat ons treft, is hoe slecht de situatie in de Palestijnse gebieden daadwerkelijk is. De nederzettingen, de wegblokkades en de Muur schenden de basisrechten van de Palestijnen op het vlak van mobiliteit, werk, voedsel, toegang tot water en de gezondheidszorg. En juist die gevolgen van Israëls beleid op het dagelijkse leven van Palestijnen dringen in Europa nauwelijks door.
Wij benadrukken, zoals onze Palestijnse gesprekspartners erkennen, dat Israël het recht heeft om zijn burgers te beschermen. Als we de realiteit op het terrein zien, stellen we ons echter vragen bij een aantal veiligheidsmaatregelen .
Zo bouwt Israël de Muur, die naar schatting al 2 miljard dollar kostte, niet op de internationaal aanvaarde grens met de Westoever, de Groene Lijn. Het Internationaal Gerechtshof bevestigde in zijn opinie dat Israël de Muur diep in Palestijns gebied bouwt om zo de nederzettingen in te lijven. Door het huidige tracé belanden 125.000 Palestijnen aan de andere kant van de Muur. In Israëls logica vormen zij een veiligheidsrisico. In veel gevallen, zoals in Abu Dis bij Oost-Jeruzalem, scheidt de Muur niet zozeer Israëli’s van Palestijnen maar vooral Palestijnen van elkaar. De constructie snijdt mensen af van hun werk, kinderen van de school en patiënten van ziekenhuizen.
De Israëlische mensenrechtenorganisatie B’tselem nam ons mee naar de Palestijnse stad Salfit, vlakbij Ariel, één van de grootste nederzettingen diep in de Westoever. Door de Muur en de checkpoints moeten mensen die naar deze districtshoofdstad willen i.p.v. van 700 meter, 18 kilometer omrijden. Deze maatregelen hebben negatieve economische gevolgen en betekenen voor de Palestijnen een aantasting van hun waardigheid.
De situatie in Hebron schokt ons . Hier wonen 800 Israëlische kolonisten in een stad van 166.000 Palestijnen. Duizenden Palestijnen moesten vertrekken uit het centrum van de stad. Honderden winkels werden opgedoekt en Palestijnse huizen staan nu leeg. Gezien de Palestijnen bepaalde wegen, en zelfs de hoofdstraat, niet mogen gebruiken, is het centrum uitgestorven. Dit alles maakt van Hebron een spookstad .
Ons bezoek aan het vluchtelingenkamp Aida in Bethlehem maakt duidelijk dat de situatie van de 700.000 Palestijnse vluchtelingen op de Westoever bijzonder precair is. De inwoners van dit kamp hebben onvoldoende water, hooguit twee uur per week. Enkele kilometers verderop, aan de andere kant van de Muur, worden in de nederzettingen de tuinen besproeid. Ook het recht op terugkeer van de meer dan 5 miljoen vluchtelingen in de Palestijnse gebieden en de omliggende Arabische landen, is in Europa een onderbelicht en onderschat probleem.
Een gevolg van de bezetting is de hoge graad van geweld in de Palestijnse samenleving . Vrouwen bevinden zich op het kruispunt van vele schendingen van mensenrechten. Waaronder een patriarchale cultuur, partnergeweld en geweld van kolonisten en soldaten.
De blokkade van Gaza
De blokkade van de Gazastrook is de meest extreme uitwas van Israëls afsluitingsbeleid. Israël weert niet alleen buitenlandse delegaties en internationale organisaties uit de Gazastrook . Het onderwerpt de 1,5 miljoen Gazanen nog steeds aan een humanitaire en economische blokkade. Volgens UNRWA laat het dagelijks slechts 78 trucks toe, in plaats van de 575 trucks die nodig zijn. 300.000 mensen leven met minder dan 1 dollar per dag. Bijna één jaar na de oorlog zijn de noden nog erg hoog. Volgens de VN-organisatie voor humanitaire hulp OCHA leven 14.000 mensen nog steeds in tenten en zijn bouwmaterialen niet voorhanden.
De economische gevolgen van Israëls afsluitingsbeleid zijn rampzalig. In de Gazastrook zijn 98 percent van de fabrieken en workshops gesloten. De ooit bloeiende privésector is vernietigd. De algemene werkloosheid in de Palestijnse gebieden wordt geschat op 32 percent, maar in de Gazastrook zou het cijfer oplopen tot 45 percent. De enige overlevingsstrategie is de tunneleconomie. De 500 tunnels tussen Gaza en Egypte worden gebruikt voor de invoer van basisgoederen. Dezelfde tunnels worden ook gebruikt voor de clandestiene invoer van wapens, wat evenzeer onaanvaardbaar is. De tunnels zijn voornamelijk in handen van maffiose groepen en Hamas heft er een taks van 15 percent op. Zoals VN-waarnemers analyseren, past Israël een beleid toe van ‘no development, no prosperity and no humanitarian crisis.’
Politieke impasse
Sinds het begin van het vredesproces levert de internationale gemeenschap grote diplomatieke en financiële inspanningen om ontwikkeling in de Palestijnse gebieden mogelijk te maken. Zolang de financiële inspanningen niet gepaard gaan met een politieke oplossing, is ontwikkeling onmogelijk . Zo bezochten we een landontwikkelingsproject van de Union of Agricultural Relief Workers in zone C. In deze zone, waar zich de nederzettingen bevinden, oefent Israël de volledige controle uit. We spraken er met een boer die met de financiële hulp van de Europese Commissie terrassen aanlegde. Het Israëlische leger vernielde die vorige week omdat het de aanleg van terrassen beschouwt als constructie. Dit is voor de Palestijnen verboden in zone C.
Er is een erg actief middenveld in Israël en de Palestijnse gebieden . Mensenrechtenorganisaties, vrouwenorganisaties, vakbonden, culturele initiatieven zetten zich in voor duurzame vrede in de regio. Maar zij stellen zelf dat een politieke oplossing cruciaal is .
Uit onze politieke contacten blijkt aan Israëlische kant de steun voor de tweestaten-oplossing toe te nemen . Dit onder meer omwille van de demografische ontwikkelingen. Zo steunen verschillende Israëlische partijen de oprichting van een Palestijnse staat. De vraag is echter waar de grenzen van die staat komen en of Israël bereid is zich terug te trekken tot de grenzen van 1967.
Aan Palestijnse kant wordt gevraagd of een tweestaten-oplossing nog mogelijk is, gezien de voortdurende expansie van de nederzettingen (bijna 500.000 kolonisten in 149 nederzettingen). Palestijnen worden immers teruggedrongen in aparte staatjes op 40% van de Westelijke Jordaanoever. We merken dat het woord Apartheid steeds vaker valt. De interne Palestijnse verdeeldheid die resulteerde in twee regeringen, verzwakt de positie van de Palestijnen nog verder . Na 18 jaar vredesonderhandelingen zijn de Palestijnen gedesillusioneerd. Ze vragen dat de internationale gemeenschap en met name de Europese Unie optreedt als derde partij.
De urgentie voor een politieke oplossing was nimmer zo hoog. Onze politieke ontmoetingen bevestigen dat de impasse groter dan ooit is .
3. Onze conclusies
Het is evident dat een politieke oplossing moet voortvloeien uit een akkoord tussen beide partijen. Primordiaal is daarbij dat het geweld van het Israëlische leger en de Palestijnse gewapende groeperingen wordt gestaakt. Er zijn een aantal minimale stappen waarin de Europese Unie en België een actieve rol kunnen spelen :
1. Een actieve rechtenbenadering kan een uitweg bieden uit de huidige politieke impasse. Een duurzame oplossing vereist immers gerechtigheid . Het internationaal recht biedt een antwoord op obstakels voor de vrede zoals de Muur en de nederzettingen. Het Goldstone-rapport is een belangrijk instrument om rekenschap te vragen aan Israël en de Palestijnse gewapende groeperingen voor hun schendingen van het internationaal recht.
2. Hoewel de problematiek van het Midden-Oosten reeds lang een prioritair dossier is van de Europese Unie, vragen we de Belgische regering de dramatische toestand in de Palestijnse gebieden , en voornamelijk in de Gazastrook, hoger op de Europese politieke agenda te plaatsen . De blokkade van de Gazastrook moet worden opgeheven.
3. We vragen dat ons land in het kader van het Europese voorzitterschap actief initiatieven neemt om het respect voor het internationaal recht bij beide partijen af te dwingen . Hierbij kunnen de wederzijdse relaties en akkoorden een hefboom zijn.
De delegatie
1) Jos Geysels, voorzitter 11.11.11
2) Nahima Lanjri, senator CD&V
3) Hilde Vautmans, fractieleidster kamer Open VLD
4) Dirk Vandermaelen, kamerlid sp.a
5) Bart Staes, Europarlementslid Groen!
6) Rudy De Leeuw, voorzitter Vlaams ABVV
7) Jan Renders, voorzitter ACW
8) Annemie Janssens, directeur KAV
9) Eva Brems, voorzitter Amnesty International Vlaanderen
10) Pol De Greve, directeur Broederlijk Delen
11) Brigitte Herremans, beleidsmedewerker Broederlijk Delen
***
Agenda van de missie van politici en het middenveld
naar Israël-Palestijnse gebieden
Dinsdag 3 november: Jeruzalem
- Briefing door Allegra Pacecho, head advocacy unit van OCHA, VN-organisatie voor humanitaire zaken, over de obstakels voor Palestijnse bewegingsvrijheid en de Muur.
- Terreinbezoek (nederzettingen en Muur) rondom Jeruzalem olv Jeff Halper van the Israeli Committee Against House Demolitions.
- Ontmoeting met Members of Knesset Daniel Ben Shimon en Nachman Shai.
- Ontmoeting met Rami al-Hanan en Bassam al-Arb van de Parents’ Circle, organisatie van ouders die kinderen verloren in het conflict.
- Ontmoeting met consul-generaal Geert Cockx.
Woensdag 4 november: Qalqilya- Tel Aviv
- Briefing door de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’tselem over Hebron en de schendingen van mensenrechten in de Palestijnse gebieden.
- Terreinbezoek o.l.v. B’tselem aan het Noorden van de Westoever: Elqana (Israëlische nederzetting), Salfit (Palestijnse districtshoofdstad).
- Briefing door ambassadeur Standley, hoofd van de EU-delegatie in Tel Aviv.
- Briefing door de Israëlische organisatie Who Profits over de economie van de bezetting en buitenlandse investeringen in nederzettingen in de Palestijnse gebieden.
- Ontmoeting met ambassadeur Benedicte Frankinet.
Donderdag 5 november: Bethlehem-Hebron
- Bezoek aan Lajee Center, partner van Broederlijk Delen, in het vluchtelingenkamp Aida. Toelichting over de situatie van Palestijnse vluchtelingen en impact van Muur op het vluchtelingenkamp.
- Bezoek aan Mobiele Kliniek van Palestinian Medical Relief Society (PMRS), project met steun van Belgische overheid (DGOS) via Oxfam-Solidariteit.
- Bezoek aan “land development project” (terrasbouw, cisternbouw, enz.) in zone C (zone onder Israëlische controle), van Union of Agricultural Work Committees (UAWC), project met steun van Europese Commissie via Oxfam-Solidariteit.
- Briefing over Hebron door Yehuda Shaul van Israëlische organisatie van ex-soldaten Breaking the Silence.
- Terreinbezoek aan Hebron o.l.v. B’tselem. Focus op Israëlische nederzettingen in Hebron en de situatie van de Palestijnse inwoners.
- Bezoek aan het Holocaustmuseum Yad Vashem.
- Ronde tafel met Israëlische mensenrechtenorganisaties Physicians for Human Rights, Hamoked, Gisha en Breaking the Silence over de oorlog in de Gazastrook en hun werk ter promotie van het internationaal recht.
- Diner met ngo’s: Gisha, Breaking the Silence, Zochrot, Theatre Day Productions, Alternative Information Center.
Vrijdag 6 november: Jeruzalem-Ramallah.
- Ontmoeting met Christian Berger, hoofd van de vertegenwoordiging van de EU in de Palestijnse gebieden in Jeruzalem.
- Ontmoeting met Shaher Saad, algemeen secretaris van de Palestijnse vakbond PGFTU, Ramallah. Briefing over de Palestijnse economie en tewerkstelling.
- Training van de Palestijnse Circus School in Ramallah, partner van Broederlijk Delen. Briefing over jongeren en cultuur/creativiteit door Jessica De Vlieghere.
- Briefing door Christopher Gunness, woordvoerder van VN-vluchtelingenorganisatie UNRWA over de Palestijnse vluchtelingen en de situatie in Gaza.
- Briefing door Evelyn Lernout over de Belgische noodhulpcoördinatie en projecten in de Gazastrook.
Zaterdag 7 november: Ramallah
- Ontmoeting met Riyad al-Malki, Palestijns Minister van Buitenlandse Zaken. Gesprek over Palestijnse interne politiek en het vredesproces.
- Ontmoeting met the Women’s Center for Legal Aid and Counseling (WCLAC), Maha Aby Dayyeh en Hannah Brooks. Gesprek over Palestijnse vrouwenbeweging en schendingen vrouwenrechten.
- Ontmoeting met Mustafa Barghouti, onafhankelijke Palestijnse parlementair, mede-oprichter van al-Mubadara en the Palestinian Medical Relief Societies. Gesprek over de Palestijnse politieke verdeeldheid en een uitweg uit de impasse.