Wat volgt is het eerste deel van 'De Havenrichtlijn'. Dit
verhaal gaat vooraf (!!) aan het nieuwe voorstel van de Europese Commissie zoals dat op 13 oktober 2004 aan het
Parlement en de Raad is voorgesteld.
Het Europees Parlement is al sinds jaren een voorstander
van de hervorming van het havenbeleid. De parlementsleden wilden een halt toeroepen aan de moordende
concurrentie tussen Europese havens, vaak gepaard gaande met illegale staatssteun, sociale problemen en
milieuoverlast. Een Europese regeling kan de negatieve spiraal van onderlinge concurrentie een halt toeroepen.
De Commissie is het Parlement hier nooit in gevolgd. Integendeel. De Commissie vond dat de
bestaande problemen konden worden opgelost met het toepassen van de geldende regels inzake staatssteun en
mededingingsbeleid. Ze legde prompt een nieuw voorstel voor dat de concurrentie in havens moest stimuleren ...
De Vlaamse en andere Europese havenarbeiders hadden gelijk: het was niet verantwoord om gewone
matrozen te laten laden en lossen. Dit nog los van het feit dat deze vaak moeten werken onder slechte sociale
omstandigheden.
0. OVERZICHT
Er bestaat een zeer nuttig en bruikbaar
overzicht van de weg die de havenrichtlijn heeft afgelegd.
Dit is een overzichtspagina
waar je goed kan volgen hoe het document telkens opnieuw weer is gewijzigd. Deze bladzijde is enkel beschikbaar
in het Engels of Frans. We zijn zo vrij geweest te kiezen voor het Engels. Laat je hierdoor niet afschrikken:
nogal wat teksten die zich achter de links bevinden zijn te raadplegen in het Nederlands.
1.
EERSTE VOORSTEL COMMISSIE
Je merkt op dat het document op 13 februari 2001 door de Commissie
officieel is voorgesteld. De dag erna verspreidde de Commissie daarover deze samenvattende mededeling .
Het rapport is ingediend
onder de medebeslissingsprocedure : dat betekent dat het EP en de Raad van transportministers
evenwaardig zijn in het wetgevingsproces. Je kan de procedure vergelijken met de verhouding tussen Kamer en
Senaat vóór de staatshervorming van 1994.
Een wetsvoorstel wordt ingediend. Het
komt bij het EP, dat in eerste lezing (parlementaire commissie en plenaire vergadering) een beslissing neemt.
Dat oordeel gaat terug naar de Commissie en de Raad. De Commissie kan eventueel een gewijzigd voorstel indienen
en amendementen van het EP in eerste lezing overnemen.
Dan bepaalt de Raad (van
Transportministers) een gemeenschappelijk standpunt. Dat komt terug in handen van het EP. Dat oordeelt daarover
in tweede lezing (parlementaire commissie en plenaire). Dat oordeel vertrekt naar de Transportministers.
Zijn die het met dat oordeel eens dan is er een Europese wet. Zoniet, dan komt er een
bemiddelingscomité dat probeert tot een vergelijk te komen. Het bemiddelingscomite is samengesteld uit 15
vertegenwoodigers Raad en 15 EP-leden. Komt er een akkoord dan wordt dat voor derde lezing naar het EP gestuurd,
dat besluit bij eenvoudige meerderheid. Komt er geen akkoord dan is er geen wet.
Het EP kan
zo'n akkoord verwerpen, wat uiteindelijk ook is gebeurd. Dat is zeer uitzonderlijk. Het is slechts de tweede
keer in de geschiedenis. De meeste Vlaamse EP-leden waren er - zij het niet allemaal even vlug - van overtuigd
dat ze best 'Neen' konden stemmen.
Die kans hadden ze eerder gehad, maar niet allemaal zijn ze
toen daarop ingegaan. Integendeel. Enfin: alles kwam uiteindelijk toch nog goed.
Het verhaal van
de havenrichtlijn nu. Volg je mee?
2. EERSTE LEZING IN HET EP
Van de
besprekingen in de commissie
Transport in het EP bestaan géén uitgeschreven debatteksten. Ook niet van de stemmingen
over een bepaald onderwerp in deze commissie.
2. A. DEBATTEN EERSTE LEZING
Anders is het gesteld met de plenaire vergaderingen, waarbij het gehele parlement ter stemming
aanwezig is. Het rapport wordt in zgn. 'eerste lezing' voorgelegd aan het EP tijdens de Straatsburgzitting van
november 2001.
Van de debatten in plenaire bestaan integrale teksten .
De debatteksten zijn relatief lang, maar
neem de tijd eens om ze na te lezen en het boeiende aan Europa te ontdekken. Je leert ook hoe je stem
vertegenwoordigd wordt in Europa.
We merken nog op dat Dhr. Jarzembowski de rapporteur is voor het EP. Het is m.a.w.
hij die de gang van zaken in het EP zo'n beetje heeft begeleid en voorbereid. Hij maakt deel uit van dezelfde
Europese fractie als de CD&V. Vanzelfsprekend licht hij zijn rapport toe tijdens de debatten. Tijdens de
debatten spreekt Theo Bouwman (GroenLinks & voorzitter van de EP-commissie Sociale Zaken - meer info ) voor de
Europese Groenen.
2. B. STEMMINGEN EERSTE LEZING
Een en ander leidde tot de tekst die het EP uiteindelijk na debat en stemmingen aannam.
Er is goed te vergelijken met het oorspronkelijk voorstel van de Commissie.
Het
is een lijvig document. Vanaf blz. 34 is de aangenomen tekst te raadplegen.
U merkt op dat er
over de zgn. 'zelfafhandeling' in de eigenlijke artikels van het voorstel tot richtlijn drie amendementen
werden goedgekeurd, nl. 20, 33 en 34. Het zijn allen amendementen die gemeenschappelijk zijn ingediend na een
bespreking in de commissie Transport van het EP. Er is mede daarom geen hoofdelijke stemming gehouden. Over het
indienen ervan bestond als het ware een algemene overeenstemming tussen de rapporteur en de aanwezige
commissieleden (allen EP-lid).
STEMMING GEWIJZIGD VOORSTEL
Gewijzigd
voorstel in eerste lezing aanvaard met 292 voor, 223 tegen en 32 onthoudingen
Stemden
voor : Bart Staes, Luckas Van der Taelen & Nelly Maes (Groenen/EVA), Anne Van Lancker & Kathleen Van
Brempt (Socialisten), Miet Smet & Marianne Thyssen (Christen-democraten)
Stemden tegen :
Ward Beysen, Willy De Clercq en Dirk Sterckx (Liberalen), Johan Van Hecke (christen-democraten), Patsy
Sörensen (Groenen/EVA)
Onthouding : Frank Vanhecke (Vlaams Blok - 'fractie' NI)
Noot: Karel Dillen heeft zijn kiezers tijdens de stemmingen in Straatsburg zo goed als
niet vertegenwoordigd. Hij werd vervangen.
Een voor-stem betekent niet noodzakelijk dat je het
met alles eens bent. Het kan bv. zijn dat je bijzonder tevreden bent omdat één voor jou en voor je
kiezers cruciaal punt er wél in staat en dat je dat voordeel voorrang geeft op alle nadelen. Omgekeerd
geldt ook.
STEMMING AM. 78 (SCHRAPPING & TERUGVERWIJZING RICHTLIJN)
De
Europese Groenen hebben al tijdens de eerste lezing een amendement ingediend dat de hele richtlijn terug naar af
zou moeten verwijzen wegens overbodig en onaangepast. Hieronder de letterlijke tekst van am. 78:
"1.
verzoekt de Commissie haar voorstel opnieuw voor te leggen en daarbij sterker rekening te houden met de
inzichten die het Europees Parlement naar aanleiding van het Groenboek over havendiensten in de EU naar voren
heeft gebracht;"
De argumentatie daarvoor was als volgt: "Herhaaldelijk is erop gewezen dat dit
voorstel zeer beperkt in zijn doelstellingen is, en dat in de tekst niet voldoende tegemoet wordt gekomen aan de
verlangens die het Europees Parlement tot uiting heeft gebracht in zijn resolutie naar aanleiding van het
Groenboek over havendiensten in de EU. In het belang van een efficiënt Europees havenbeleid is er behoefte
aan een evenwichtiger en algemener visie en strategie."
Amendement 78 verworpen met 118
voor, 415 tegen en 10 onthoudingen
Stemden voor (het afschaffen van de richtlijn):
Staes, Van der Taelen, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten),
Beysen en de Clercq (Liberalen).
Stemden tegen (het afschaffen van de richtlijn): Sterckx
(Liberalen), Smet, Thyssen & Van Hecke (Christen-democraten)
Onthouding : Vanhecke (Vlaams
Blok)
Het amendement werd weggestemd door een overgrote meerderheid van Europese (!!) liberalen,
socialisten en christen-democraten.
3. TUSSENSPEL: HET GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT
Omdat de Raad het niet altijd eens is met de voorstellen van het EP, kan er een zgn. 'tweede
lezing' zijn. Dat is meestal het geval. Dit voorstel tot richtlijn maakt daarop geen uitzondering.
Midden juni 2002 wordt binnen de Raad (de bevoegde transportministers van de lidstaten) een
gezamenlijk standpunt over deze zaak bereikt. Daarover werd deze samenvattende mededeling verspreid door de Commissie. Ze bestaat
niet in het Nederlands.
Een dag later, na de Europese Raad van Transportministers, verspreidt de
Commissie dit bericht , alleen in het Engels en het Frans. Voor de
zelfafhandeling is het eerste deel punt (e) interessant.
Uit art. 13 van de gemeenschappelijke
positie van de Raad (dd. 5/11/2002 - link te vinden via de overzichtsurl aan het begin van deze tekst - CSL
11146/1/2002) kan u afleiden dat het Europa menens is met de vrijmaking voor onder meer de afhandeling.
4. TWEEDE LEZING IN HET EP
4. A. PARLEMENTAIRE EP-COMMISSIE TRANSPORT
Deze 'gemeenschappelijke positie' moet voor een tweede lezing opnieuw naar het EP.
Vanzelfsprekend is Jarzembowski opnieuw de rapporteur. In de EP-commissie Transport worden tal van amendementen
ingediend, maar die worden allemaal verworpen.
Na de stemming in de EP-commissie verspreidt
Agalev Europa deze mededeling .
4. B. DEBATTEN TWEEDE LEZING
Het debat voor de tweede lezing gaat door op 10
maart 2003. Er zijn - opnieuw - integrale teksten .
Je merkt op dat alle tussenkomsten nog steeds in de
moedertaal van de spreker staan. Het duurt enige tijd vooraleer ze in het Nederlands ter beschikking komen.
Tijdens het debat betogen buiten het EP duizenden havenarbeiders.
Het gros van de Vlaamse
EP-leden heeft voor deze tweede lezing gezamenlijk initiatief genomen in overleg met de bevoegde ministers, de
vakbonden en de havenbesturen.
4. C. STEMMINGEN TWEEDE LEZING
Vóór
de stemming verspreidt Agalev Europa een
bericht .
De aangenomen tekst in de
tweede lezing .
Het vraagt wat puzzelwerk (!), maar dit zijn wijzigingen op het voorstel
zoals dat door Raad in tweede lezing aan het parlement is voorgelegd. Die tekst kan u weer terugvinden via de
allereerste url.
Geen enkel van de groene amendementen haalde het. Ook niet bv. de am. 37 &
42. Die wilden de zelfafhandeling schrappen. De motivering daarvoor luidt: "Zelfafhandeling moet niet worden
toegestaan in de havens, daar het een te groot gevaar inhoudt voor de algemene veiligheid van de haven en de
arbeidsomstandigheden van hen die in de havens werkzaam zijn." En ook niet am. 36 dat de volledige tekst
verwerpt.
Bij de amendementen die wél aanvaard zijn zitten er enkele van de liberalen.
Het zijn onder meer am. 57 ingediend in naam van Sterckx en am. 56 ingediend in naam van de ELDR, de Europese
liberale fractie. Am. 56 en 57 komen erop neer dat aan zelfafhandelaars dezelfde sociale normen en
beroepskwalificaties moeten worden gesteld als aan "andere verleners van dezelfde of vergelijkbare havendienst".
Ook een amendement dat de loodsen uit de richtlijn moest halen is aanvaard. Dat gebeurde
onder de volgende argumentatie: "Gezien hun fundamentele betekenis voor de veiligheid van de scheepvaart dienen
loodsdiensten in het algemeen belang van het toepassingsgebied van de richtlijn te worden uitgesloten en daarom
moet de individuele lidstaten ook in de toekomst de mogelijkheid worden gelaten om eigen bepalingen inzake het
loodswezen te handhaven of te wijzigen die nu juist de veiligheid en de bescherming van bijzonder kwetsbare
gebieden optimaal waarborgen. Zie in dit verband ook de amendementen 3 en 51 in het standpunt van het Parlement
van 14 november 2001."
Nà de stemming maakt de Europese Agalev-fractie haar licht ongenoegen kenbaar.
Interessant is het natuurlijk om na te gaan hoe er gestemd werd op de diverse amendementen. Ik
beperk me tot de amendementen 30, 36, 37, 56 & 57. In tweede lezing is er geen stemming over de gehele,
aangepaste tekst.
Fracties kunnen zgn. 'hoofdelijke stemmingen' aanvragen om te weten hoe
gestemd wordt op voor hun zeer belangrijke amendementen.
Het is nuttig te weten dat er zoiets
bestaat als een 'terugvalpositie' . Een voorbeeld: als de Groenen beslissen alleen voor hun eigen
amendementen te stemmen (bv. schrapping zelfafhandeling) en niet voor de afgezwakte van anderen (hoewel ze zich
daar in eerste instantie niet achter scharen), dan lopen ze het risico helemaal met lege handen achter te
blijven of er zelfs de oorzaak van te zijn dat minder strikte amendementen uitgerekend door een Groene tegenstem
geen meerderheid halen en de stemming helemaal in het nadeel van het beoogde doel kantelt.
Gezien in tweede lezing niet de helft plus één van de aanwezigen, maar wel de
helft van alle parlementsleden plus één (314 op 626) een amendement moet goedkeuren telt iedere
stem.
Volledigheidshalve merken we op dat:
1) het groene am. 36 soortgelijk was aan am.
66 van GUE/NGL (een verzameling van klein links binnen Europa, onder meer de Nederlandse SP van Jan Marijnissen
maakt er deel van uit)
2) het groene am. 37 identiek was aan am. 65 ingediend door de SP.a
De
hoofdelijke stemmingen op deze amendementen liepen gelijk.
Karel Dillen besloot ook op deze
belangrijke zitting niet aanwezig te zijn.
STEMMING AM. 30 (LOODSEN UIT DE RICHTLIJN HALEN)
Amendement aanvaard met 453 voor, 79 tegen en 2 onthoudingen
Stemden
voor : Staes, Dhaene, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten),
Beysen en Vanhecke (NI), Smet & Thyssen (Christen-democraten).
Stemden tegen : De Clercq,
Sterckx & Van Hecke (Liberalen).
STEMMING AM. 36 (VERWERPING VAN HET GEMEENSCHAPPELIJK
STANDPUNT)
Amendement verworpen met 141 voor, 391 tegen en 3 onthoudingen
Stemden voor : Staes, Dhaene, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker &
Van Brempt (Socialisten), Beysen en Vanhecke.
Stemden tegen : De Clercq, Sterckx & Van Hecke
(Liberalen), Smet & Thyssen (Christen-democraten)
STEMMING AM. 37 (SCHRAPPING
ZELFAFHANDELING)
Amendement verworpen met 250 voor, 285 tegen en 1 onthouding
Stemden voor : Staes, Dhaene, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker &
Van Brempt (Socialisten), Beysen en Vanhecke (NI).
Stemden tegen : De Clercq, Sterckx & Van
Hecke (Liberalen), Smet & Thyssen (Christen-democraten)
AM. 56 - ZELFDE SOCIALE NORMEN
ZELFAFHANDELAARS ALS BESTAANDE DIENSTEN (TERUGVALPOSITIE)
Amendement aangenomen met 331
voor, 191 tégen en 9 onthoudingen
Stemden voor : Staes (Groenen/EVA), De
Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen), Beysen & Vanhecke (NI), Smet & Thyssen
(Christen-democraten), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten)
Stemden tegen : Dhaene,
Sörensen & Maes (Groenen/EVA)
AM. 57 - VERGUNNINGSCRITERIA ZELFAFHANDELING ZELFDE ALS
VOOR ANDERE VERLENERS HAVENDIENSTEN (TERUGVALPOSITIE)
Amendement aangenomen met 353 voor,
172 tégen en 9 onthoudingen
Stemden voor : Staes, Dhaene, Sörensen &
Maes (Groenen/EVA), De Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen), Beysen & Vanhecke (NI), Smet &
Thyssen (Christen-democraten), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten).
Waarmee het zover is:
Europees parlement en Raad hebben een conflict en gaan naar een verzoeningsprocedure. Het resultaat daarvan is
niet schitterend. Groen! verspreidt zijn
standpunt . En zal tijdens de plenaire zitting doen wat het eigenlijk al in 2001 had voorgesteld: de
richtlijn trachten te schrappen. Deze keer hopelijk met de steun van de socialisten, christen-democraten en
liberalen uit ALLE lidstaten.
5. FINALE STEMMING IN HET EP
Een en ander
lukt dan toch: op 20 november 2003 vond in het Europees Parlement in Straatsburg de stemming plaats over deze
zgn. Havenrichtlijn.
Van de 457 aanwezige EP-leden stemden er 229 leden tégen de
havenrichtlijn. 211 leden stemden voor en 16 onthielden zich. De havenrichtlijn is dus verworpen.
Van de 14 Vlaamse EP-leden waren er 11 die de havenarbeiders steunden.
Johan Van Hecke was afwezig.
Ward Beysen en Willy De Clerck steunden het
voorstel van de Commissie.
Bijna de voltallige fractie van de Europese christen-democraten,
waarvan de Vlaming Wilfried Martens voorzitter is, stemde voor het voorstel van de Commissie.
6. TOT SLOT
Groen! is bijzonder tevreden. Bart Staes : "Het is
nog maar de tweede keer in de geschiedenis van het EP dat een akkoord na een zgn. conciliatieronde (een overleg
tussen Raad en Parlement) wordt verworpen. Dit zet het Europees Parlement op de democratische kaart. Deze
stemming is hopelijk het begin van een echt sociaal Europa."
Dit is vanuit een persoonlijk
Groen-Europees standpunt het verhaal van deze richtlijn. Je besluit vanzelfsprekend zelf of Groen! in dit
dossier wél of niet juist heeft gehandeld.
Bart Staes
Europarlementslid voor
Groen!
P.S. Het
vervolg op dit verhaal begint op 13 oktober 2004 ...