Glyfosaat is een chemische stof die gebruikt wordt in onkruidverdelgers zoals RoundUp van Monsanto. Volgens de laatste cijfers is dit het meest gebruikte chemisch product in de landbouw ooit. Misschien heeft u er nooit over gehoord? De chemiereuzen hebben waarschijnlijk niets liever.
Waarom? Naast het feit dat glyfosaat zo wijd verspreid wordt, is het ook zeer controversieel, want er zijn forse twijfels over de veiligheid. De vergunning om glyfosaat in Europa te gebruiken vervalt eind juni. Dat biedt de Europese Commissie een ideale gelegenheid om het product in Europa uit de handel te halen.
Maar dat doet de Commissie niet. Integendeel. Afgelopen week deed ze een voorstel om de vergunning van het product te verlengen tot 2031. Vertegenwoordigers van de lidstaten gaan daar op 7-8 maart over beslissen. Nu blijkt dat de Europese Commissie dit op een drafje wil afhandelen, mede onder druk van de agrochemische industrie, willen we alle argumenten tegen deze verlenging zo snel mogelijk kenbaar maken.
Hier zijn onze zeven redenen om glyfosaat te verbieden in Europa:
Er woedt momenteel een fel wetenschappelijk debat over het al dan niet kankerverwekkend zijn van glyfosaat. Waar het Onderzoeksinstituut voor Kanker van de Wereldgezondheidsorganisatie vaststelt dat glyfosaat waarschijnlijk kankerverwekkend is voor de mens, komt het Europees Voedselveiligheidsagentschap (EFSA) tot het omgekeerde besluit. Onkruidverdelgers op basis van glyfosaat worden in de landbouw gebruikt, maar ook in publieke domeinen en private tuinen. Ze kunnen dus zowel boeren als burgers schaden.
Studies tonen overigens aan dat herbiciden met dit middel een hormoonverstorende werking hebben en onze vruchtbaarheid kunnen aantasten.
Europa moet glyfosaat verbieden zolang de veiligheid niet bewezen is.
Niet alleen de menselijke gezondheid heeft te lijden onder glyfosaat. EFSA stelde wel een risico vast op lange termijn voor zoogdieren, waaronder boerderijdieren zoals schapen en koeien. Het Duitse Milieu Agentschap ontdekte verschillende negatieve effecten op de biodiversiteit veroorzaakt door pesticiden in het algemeen en glyfosaat in het bijzonder. Glyfosaat vernietigt niet alleen de bedoelde onkruiden, maar ook het groen in en rond de akkers.
Gezien de risico's van glyfosaat voor mens en dier, zou Europa het product niet langer mogen vergunnen.
Glyfosaat en genetisch gemodificeerde organismen (ggo's) zijn op velerlei manieren aan elkaar gelinkt. Van de 61 ggo's die in Europa mogen worden ingevoerd, is meer dan de helft glyfosaat-tolerant gemaakt. Het zijn dus planten die specifiek ontworpen zijn om samen met die herbicide te kunnen gebruiken. Het zijn beide instrumenten van eenzelfde soort landbouw: intensieve monoculturen, schadelijk voor het milieu en de gezondheid en slecht voor de lokale economie. In Zuid-Amerika zijn vele gevallen van kanker en fysische aandoeningen bij mens en dier bekend. Uitgebreide gebieden worden daar beplant met glyfosaat-tolerante genetisch gewijzigde soja, om als veevoeder te exporteren naar Europa.
Door glyfosaat te verbieden, komen we op voor de gezondheid van mensen in de EU en ver daarbuiten, voor het milieu, steunen we lokale economieën en stoppen we het gebruik van ggo's.
Glyfosaat is schadelijk op zich. Maar herbiciden zoals RoundUp bevatten bovendien cocktails van chemische stoffen die veel schadelijker zijn dan glyfosaat alleen. Met veel meer risico's voor boeren en burgers .
Bovendien verspreidt glyfosaat-resistent 'superonkruid' zich momenteel in de VS en Canada, door het overmatige gebruik van RoundUp bij de teelt van ggo-gewassen. Om deze ontwikkeling tegen te gaan, zijn intussen ggo's goedgekeurd met meervoudige herbicide-toleranties, die zullen behandeld worden met allicht nog schadelijkere cocktails.
Met een verbod op glyfosaat worden meteen een hoop stapeleffecten vermeden.
Het Europees Voedselveiligheidsagentschap EFSA toont zich bezorgd over het feit dat 8 van de 24 aanvragers, waaronder Monsanto, eigenschappen toekennen aan glyfosaat die niet onderbouwd worden door toxicologisch onderzoek. Anders gezegd, de onderzoeksgegevens die de agrochemische industrie bezorgde aan EFSA, gingen over andere stoffen dan glyfosaat. Daarbovenop vond EFSA 22 lacunes in de gegevens van het geleverde onderzoeksmateriaal.
We moeten eerst over al de noodzakelijke onderzoeksgegevens beschikken vooraleer we glyfosaat opnieuw op dergelijke schaal toelaten.
Er zijn niet alleen 'gaten' in het wetenschappelijk onderzoek, belangrijke informatie wordt achtergehouden voor openbare controle. Cruciale besluiten van het EFSA over de schadelijkheid zijn deels gebaseerd op niet gepubliceerde studies, die zijn aangeleverd door de industrie zelf. Het is onaanvaardbaar dat deze geheime studies de doorslag geven bij het oordeel van EFSA en zwaarder wegen dan publiek beschikbare studies.
Voorts weigert 80% van de betrokken onderzoekers hun naam publiek bekend te maken, waardoor eventuele belangenvermenging niet te achterhalen is.
De Commissie zou geen producten mogen toelaten op basis van geheime, door de industrie gefinancierde rapporten, uitgevoerd door mensen die hun belangen niet openbaar durven maken.
De biolandbouw bewijst het keer op keer: glyfosaat is niet nodig om productief te zijn. De landbouw van de toekomst is gebaseerd op een hoge biodiversiteit, een brede variatie van gewassen en landbouwmethoden en het vermijden van monoculturen, die het ideale recept zijn voor ziekten en plagen.
Het gebruik van glyfosaat is gelinkt aan een zeer intensieve landbouw, die simpelweg niet duurzaam is. Er zijn veiligere, niet-chemische alternatieven voor glyfosaat die even effectief zijn om onkruid te bestrijden (zie de verklaring van het Duitse Milieu Agentschap).
Omwille van deze reden, en alle bovenstaande 7 redenen, moet de glyfosaat-licentie ingetrokken worden.
Nu de Commissie de vergunning met 15 jaar wil verlengen, moeten we in opstand komen. Contacteer uw bevoegde minister (Marie-Christine Marghem voor België) en vraag haar hier tegen te stemmen.
Als u meer details wenst te weten over glyfosaat, of een overzicht te kennen van onze referenties, ga dan naar onze volledige briefing op de website.