Europese Commissie blokkeert eigen actieplan tegen voedselverspilling en voor een duurzaam Europees voedselsysteem

• 2014-09-15
• Klimaat & energie Geldzaken & handel Milieu & dierenwelzijn Voeding & landbouw Gezondheid & consumenten

Inleiding

Al ruim voor de Europese verkiezingen van eind mei bereikten drie Europese directoraten-generaal van de Europese Commissie (DG Landbouw, DG Milieu en DG volksgezondheid) een akkoord over een ambitieus en ingrijpend "duurzaam voedselactieplan" ("Communication on Sustainable Food"). Maar het actieplan is sinds maanden geblokkeerd op het niveau van de secretaris-generaal van de Europese commissie Catherine Day en zal niet meer door de Commissie-Barroso worden gepubliceerd. Aan het voor dit jaar aangekondigde Europese plan dat de strijd tegen voedselverspilling als speerpunt heeft, werd nochtans intens gewerkt en meegedacht door talloze ambtenaren, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven.

Europees parlementslid Bart Staes (Groen): "Dat men een actieplan tegen voedselverspilling tegenhoudt in 2014, het Europees jaar tegen de voedselverspilling, zou je misschien ironisch kunnen noemen. Maar in feite is wat hier gebeurt een zoveelste, cynische oorlogsverklaring van de Europese Commissie aan het gezond verstand en het algemeen belang."

Staes kondigt aan een brief te sturen naar de Europese Commissie met de vraag waarom dit Duurzaam voedselplan niet werd gepubliceerd en zal zoveel mogelijk handtekeningen van collega-parlementsleden verzamelen.

Iedereen is ermee begaan, behalve de Commissie

Op zaterdag 20 september vindt in Gent rond het thema voedselverspilling het "Niets is verloren Festival", genre "Feeding the 5K" plaats, zoals eerder dit jaar in Brussel (02/04) en in vele andere Europese steden. Afgelopen zaterdag 13 september lanceerde 11.11.11 de campagne "Sorry is niet genoeg", om voedselverspilling aan te klagen. Staes: "Er is sprake van een groeiend bewustzijn bij mensen dat het om een veelvoud van redenen ronduit krankzinnig is dat zowat een derde van al het geproduceerde voedsel wordt weggegooid. Een voedselsysteem dat (eindige) grondstoffen en ecosystemen uitput en vervolgens de overproductie van dat systeem wegsmijt, dat is niet alleen ethisch onaanvaardbaar, het is economisch, ecologisch en sociaal onhoudbaar. Iedereen zal wel vinden of aanvoelen dat voedselverspilling niet zou moeten kunnen, de vraag is of we collectief begrijpen waarom er voedselverspilling op die schaal plaatsvind. Er is denk ik sprake van een groeiend bewustzijn bij burgers dat er iets scheef loopt en dat we het huidige voedselsysteem moeten en kunnen verduurzamen, willen we onze kinderen in de nabije toekomst toegang bieden tot gezond, betaalbaar en kwalitatief voedsel. Maar als op Europees politiek topniveau de eigen aanpak al wordt gefnuikt, dan gaan we de zaken natuurlijk niet kunnen veranderen. Dat zal in ieder geval al moeilijk zijn, maar de politiek moet kaders en grenzen aangeven, opdat de samenleving als geheel kan reageren en zaken bijsturen. Het moge duidelijk zijn: voedsel is politiek. En een sorry is inderdaad niet genoeg."

Staes: "Om dat duidelijk te maken organiseerden we in maart "Groe(n)ten uit Gent", een publieksevent om te laten zien hoezeer voedsel- en landbouwthema's leven bij burgers, maar ook als aandachtstrekker in onze politieke strijd tegen voedselverspilling en hoe we kunnen bijdragen aan een duurzamer voedselsysteem. De 3 jonge Vlaamse top chefs "the Flemish Foodies" kwamen langs op de korenmarkt om met ingezamelde groeten heerlijke gerechten te bereiden. Kort daarna kwam de Britse voedselactivist Tristam Stuart naar Brussel om van weggesmeten groenten 5000 monden te voeden. Daags nadien kwam de Europese Commissie op onze "Sustainable Food Conference" in het Europees Parlement een eerste tip van de sluier oplichten over haar duurzaam voedselplan dat begin mei zou worden goedgekeurd."

Het Duurzaam Voedselplan

Volgens dat Europese "Duurzame Voedselplan" wil de Commissie dat de nationale lidstaten verplicht 30% minder voedsel verspillen tegen 2025. Om dat doel te bereiken zijn er inspanningen nodig van alle spelers in de voedselketen, dus van productie, via distributie en verkoop tot aan de consument. In het plan staan talloze praktische voorstellen. Zo wil de Commissie samen zitten met lidstaten en belanghebbenden om voedseldonaties vlotter te laten verlopen door bijvoorbeeld de BTW op voedseldonaties af te schaffen. Er zal ook onderzocht worden hoe de houdbaarheidsdata op voedingswaren veranderd of gemakkelijker gecommuniceerd kunnen worden naar de consumenten (er bestaat nog veel verwarring over die data, waardoor voedsel nodeloos in de afvalbak terecht komt). De Commissie zou, in het kader van een efficiënter gebruik van onze grondstoffen, ook de strenge maatregelen rond het gebruik van dierlijke proteïnen in dierenvoeder versoepelen, zoals ze al deed voor vissen in juni 2013, op voorwaarde dat de voedselveiligheid hiermee niet in het gedrang komt (geen "kannibalisme" door koeienresten in voeder voor koeien te mengen en er streng gecontroleerd wordt). Oneerlijke handelspraktijken moeten worden aangepakt, lokale landbouw en korte voedselketens ondersteund, meer geld moet gaan naar onderzoek en innovatie voor duurzame landbouwtechnieken en er moeten doeltreffende informatie- en bewustwordingscampagnes voor consumenten komen.

Staes: "Het klinkt op het eerste zicht misschien niet spectaculair, maar dat is het eigenlijk wel. Het is een de facto erkenning door de Europese Commissie dat er in onze landbouw- en voedselproductie zaken grondig scheef zitten. Deze communicatie staat in feite haaks op wat er de laatste jaren gebeurde inzake de - grotendeels mislukte - hervorming van het Gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid (GLB). Ik stel vast dat het GLB zeer grote verdiensten heeft gehad voor Europa maar dat de Europese Unie het huidig landbouwbeleid misschien moet gaan afbouwen, en boeren en familiale landbouw moet gaan steunen in het kader van een duurzaam Europees voedselbeleid."

Is dat economisch haalbaar, zal dan vaak de vraag zijn. We hebben eenvoudigweg geen keuze, blijkt uit de analyses van de Europese Commissie zélf. De voedingssector is een van de grootste economische sectoren in de EU, in termen van werkgelegenheid en bijdrage aan het BNP. Deze sector telt meer dan 17 miljoen bedrijven in de productie, verwerking, transport en verkoop. Maar er is ook een grote negatieve impact op het leefmilieu: verlies van biodiversiteit, water, grond - en luchtvervuiling en broeikasgasuitstoot. Verspilling van schaarser wordende grondstoffen is ecologisch onwenselijk en onnodig.

Verspilling tegengaan

Staes: "Bovendien zijn er ook wel degelijk economische argumenten om voedselverspilling tegen te gaan. Ten eerste is een duurzamer gebruik van grondstoffen of energie voor elk bedrijf en elke organisatie pure winst. De Europese Commissie schat bijvoorbeeld dat we met elke euro die gespendeerd wordt aan het tegengaan van voedselverspilling (in het kader van een duurzaam voedselplan tot aan 2025) we 250 kilogram voedselverspilling kunnen voorkomen, ter waarde van 500 euro; Dat heet in zakenkringen een goede return on investment. Daarbij wordt nog eens negen euro bespaard door minder gemeentelijke afvalkosten en besparen we indirect vijftig euro aan de milieukosten die gerelateerd zijn aan broeikasgassen en luchtvervuiling. Een win-win-win beleid voor zowel mens, bedrijf als milieu, en toch wordt deze communicatie tegengehouden door het allerhoogste niveau in de Commissie. Begrijpe wie kan."

Waarom een Europees duurzaam voedselplan en wat staat er zoal in?

Met een wereldpopulatie die toeneemt tot 8 miljard tegen 2030 en mogelijk meer dan 9 miljard tegen 2050, een toenemende voedselonzekerheid en een wereldwijde voedselverspilling van 30% of 1,6 miljard ton is een duurzaam voedselplan geen overbodige luxe, maar noodzaak. Het gangbare antwoord van "we moeten dus nog méér produceren" slaat nergens op en gaat compleet voorbij aan eindige grondstoffen als fosfor, en vervuiling van bodem en water door onder andere nitraten en pesticiden.

Een adviescommissie over de toekomst van de landbouw, bestaande uit experten uit de lidstaten (the EU Standing Committee on Agriculture Research, SCAR) concludeerden in hun laatste rapport uit 2011:

"Veel van de hedendaagse systemen voor voedselproductie, belasten de capaciteit van de aarde om in de toekomst nog voedsel te produceren. Wereldwijd en in veel Europese regio's overstijgt de voedselproductie de ecologische grenzen of benadert die. De uitstoot van stikstof overschrijdt de opnamecapaciteit van ecosystemen met een factor vier en ook het gebruik van fosfor overstijgt de opname capaciteit van de planeet. Veranderend landgebruik en gronddegradatie in combinatie met de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, staat voor een kwart van de totale uitstoot van broeikasgassen. Landbouw, is inclusief visserij, de grootste oorzaak van het verlies van biodiversiteit."

De volatiliteit van de prijzen, beperking van toegang tot grondstoffen en de globale verwevenheid van de grondstoffenmarkten, zowel als toenemende kwetsbaarheid van voedselproductiesystemen door klimaatverandering en verlies van agro-biodiversiteit, zal er voor zorgen dat voedsel in de nabije toekomst nog schaarser wordt voor de armen. Tot slot is het gemiddelde westerse dieet, met hoge inname van vlees, vetten en suiker, een bedreiging voor de persoonlijke gezondheid, maar ook voor die van samenlevingen als geheel (bijvoorbeeld stijgende kosten gezondheidszorg) en voor het milieu. Obesitas, type 2 diabetes, hypertensie en kankers zijn wijdverspreide dieet-gerelateerde ziekten. Daartegenover staat dat gezondere voedingspatronen ook gezonder zijn voor het milieu en een kleinere ecologische voetafdruk hebben.

Hoewel voedsel voor de mens essentieel is om te leven, bedreigt de huidige productie ervan de natuurlijke rijkdommen waar die productie zo afhankelijk van is, zo stelt de Europese Commissie vast. Het Resources Panel van de Verenigde Naties stelde vast dat voedselproductie van alle sectoren de grootste milieu impact op grondstoffengebruik heeft. Het zogenaamde "Europe 2020 Flagship on Resource Efficiency" uit 2009 stelde al dat de voedingssector prioritair is voor te ondernemen actie om grondstoffen efficiënter te gaan gebruiken. De "Roadmap to a Resource Efficient Europe" stelde in 2011 als doel: "to limit waste throughout the food supply chain, and consider ways to lower the environmental impact of food production and consumption patterns". De focus van deze communicatie is dan ook om voedselverspilling en grondstoffenverspilling doorheen het voedselsysteem te beperken en hoe we efficiënter kunnen omgaan met grondstoffen.
De ecologische impact van voedselproductie en -consumptie heeft ook gevolgen voor niet-EU landen, aangezien de EU wereldwijd de grootste exporteur en importeur is van landbouw- en voedselproducten.

Kernproblemen die impact hebben op duurzaamheid van ons voedselsysteem:

• wereldpopulatie die stijgt tot 8 miljard tegen 2030 en meer dan 9 miljard tegen 2050 (met stijgende middenklasse met veranderende eetpatronen + groot deel van ondervoede mensen)
• toenemende voedselonzekerheid (stijgende voedselprijzen en gebrek aan landbouwgrond)
• voedselverspilling: 30% van alle voedsel wereldwijd wordt verspild (1,6 miljard ton voedsel) en dit vertegenwoordigd 3-5% van de klimaatverandering,
• meer dan 20% biodiversiteits(verlies) of soorten die onder druk staan en bijna 30% van de globale landbouwgrond
• Overbevissing
• Water vervuiling en schaarste
• Fosfor: EU is voor meer dan 90% afhankelijk van import. Er wordt geschat dat de vraag zal stijgen met 50-100% en dit terwijl het aanbod onzeker is.
• Klimaatverandering: voedselsysteem is zowel oorzaak als gevolg (cfr. water, grond)
• Verandering in de leveringsketen: voedselsysteem werd voornamelijk gestuurd door de aanbodzijde, terwijl nu meer de vraag stuurt (voedsel aan de laagste prijzen) + wijziging in macht van de voedselketen waarbij de Retail sector meer onderhandelingsmacht heeft en kleinere producenten lijden onder allerlei oneerlijke handelspraktijken
• Verandering in dieet: EU burgers eten te ongezond (suiker, vet, calorieën via verwerkte voedingsproducten) en krijgen allerlei "welvaartsziekten" als obesitas, die collectieve gezondheidszorg handen vol geld kosten. (SCAR Report pagina 132)

Samenvatting van de geblokkeerde Communicatie van de Europese Commissie over een Europees Duurzaam Voedselsysteem:

Het politieke "mandaat" voor het publiceren van een "Sustainable food communication" komt van:

• De publicatie in 2011 van de Roadmap to a Resource Efficient Europe die de voedingssector als prioritaire sector naar voor schoof om actie te ondernemen. Calling for "...incentives for healthier and more sustainable production and consumption of food and to halve the disposal of edible food losses in the EU by 2020."
• De goedkeuring van een resolutie in 2011 door het Europees Parlement "on how to avoid food wastage: strategies for a more efficient food chain in the EU"
• Uit het 7th Environmental Action Programme: "The EC will set a framework for action to improve resource efficiency aspects beyond GHG emissions and energy, targets for reducing the overall lifecycle environmental impact of consumption will be set, in particular in the food,..." "The EC should present a comprehensive strategy to combat unnecessary food waste and work with Member States in the fight against excessive food waste generation."

 

1. Definitie duurzaam voedselsysteem volgens de "Sustainable Food communication"

De visie van hoe een duurzaam voedselsysteem er in 2050 kan uitzien

Een duurzaam voedselsysteem:
• Heeft een neutrale of positieve milieu impact en beschermt de grondstoffen waarvan het afhankelijk is: draagt bij tot een stabiel klimaat, beschermt de landbouwgrond, aarde, water en lucht, beschermt habitat en biodiversiteit
• Verzekert voedselveiligheid: zodat alle mensen, ook toekomstige generaties, toegang hebben tot veilige en voedzame voeding
• Steunt iedereen betrokken in de voedselproductie en de voedselaanbodketen met kwalitatieve jobs en een eerlijke verloning voor allen
• Is een systeem waarin consumenten voedsel naar waarde schatten, begrijpen waar het vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt; en waarbij ze toegang hebben tot gezond, gebalanceerd en een divers dieet
• Zorgt voor gezonde mensen, dieren en planten en voorziet in hoge standaard van dierenwelzijn

2. Naar een duurzaam voedselsysteem en het realiseren van de 2050 doelstelling

Hierin staan allerlei acties en maatregelen beschreven, die nu bezig zijn op EU niveau om te komen tot het duurzame voedselsysteem zoals hierboven geschetst, evenals nieuwe beleidsvoorstellen en initiatieven om afval te beperken, en de circulaire economie en grondstoffen efficiëntie te promoten.

2.1 Preventie en reduceren van voedselverspilling

Het feit dat er zoveel voedsel verspild wordt, kan zijn omdat er een te geringe waarde gegeven wordt aan voedsel en de grondstoffen nodig om dit te produceren (voedsel wordt gezien als wegwerpproduct).

De economische voordelen van preventiemaatregelen tegen voedselverspilling zijn groter dan de kosten. De EC schat dat met een 9 jarig preventieprogramma, elke 1 euro gespendeerd aan het verminderen van voedselverspilling zou leiden tot:
− het vermijden van meer dan 250 kg voedselverspilling, ter waarde van 500 euro ("winstmarge" van 500%)
− 9 euro bespaard op gemeentelijke afval kosten
− 50 euro economisch bespaard (milieukosten geassocieerd met broeikasgassen en luchtvervuiling

Er moeten inspanningen komen van de hele keten: productie, verwerking, transport, opslag, retail, voedseldiensten en consumptie. De EC stelt volgende acties voor, die genomen moeten worden op lokaal en nationaal niveau:

1. Technisch advies, betere kennis en objectieven uitzetten die de beleidsvorming sturen

- alle lidstaten installeren nationale preventiestrategieën tegen voedselverspilling met als bindend doel een vermindering van minstens 30% tegen 2025 (in lijn met de intussen voorgestelde herziening van de "Waste Framework Directive", ofwel de Afvalrichtlijn, zij het dat de doelstelling daar niet-bindend is)
- daartoe bouwt EC een nieuwe voedselverspillingsdatabank op, om vergelijkbare data te verzamelen vanaf 2016
- EC stelt begin 2015 een" Recommendation on Food Waste Definitions" op, om discussie te promoten en concepten te verduidelijken. Dit moet duidelijk maken dat het voedselverspillingsprobleem aanpakken een optimalisatie betekent van het gebruik van grondstoffen in het voedselsysteem. Tevens dat een universele definitie van voedselverspilling misschien niet toepasselijk is voor alle situaties, maar dat eerder overeenstemming nodig is over hoe voedselverspillingsproblemen op internationaal niveau bediscussieerd kunnen worden.

2. Betere herverdeling voor menselijke consumptie

De EC zal samenwerken met de lidstaten en belanghebbenden om hindernissen weg te werken bij het doneren van eetbare/veilige voedseloverschotten aan voedselbanken:
- simplificeren van de voedselhygiënewetgeving, zonder in the boeten op voedselveiligheid
- Voedseldonatierichtlijnen ontwikkelen voor voedseldonoren en -banken over hoe in regel te zijn met relevante EU wetgeving (type voedsel geschikt voor donatie; interpretatie van houdbaarheidsdata; opslagvoorwaarden, transport, opspoorbaarheid, fiscale regels en wettelijke aansprakelijkheid
- BTW afschaffen op (nog veilig consumeerbare) voedseldonaties aan voedselbanken of liefdadigheidsorganisaties.

3. Beter gebruik van grondstoffen in de voedsel- en dierenvoedingsketen

De Europese Roadmap to a Resource Efficient Europe benadrukt de noodzaak voor duurzaam gebruik van grondstoffen (ruwe grondstoffen en ook energie, water, lucht, land en aarde). De EC onderzoekt hoe een beter gebruik van dierlijke en andere bijproducten, hergebruikt kan worden in de voedsel- en dierenvoederketen, om zo efficiënter met grondstoffen om te gaan en voedselverspilling te verminderen (en tegelijkertijd toch hoge voedselveiligheidsstandaarden kan blijven garanderen).

Initiatieven daartoe:
- De EU heeft sinds 1989 immers strenge maatregelen getroffen om zowel mens als dier te beschermen tegen overdraagbare ziektes zoals de dolle koeienziekte BSE (dierlijk verwerkte proteïnen mogen sindsdien niet in dierenvoeder worden verwerkt om kannibalisme te voorkomen). Sinds 1 juni 2013 herintroduceert de EU voor niet-herkauwers Processed Animal Proteins (PAP's) ofte verwerkte dierlijke proteïnes in voedsel voor vissen. (Als vervanger voor het schaarse visvoeder)
- De EC wil ook verwerkte dierlijke proteïnes van niet-herkauwers geleidelijk aan herintroduceren in het voer voor varkens en gevogelte, wanneer gepaste controlemaatregelen aanwezig zijn. (Wetenschappelijk advies toont aan dat BSE besmetting bij niet-herkauwende dieren verwaarloosbaar is, op voorwaarde dat kannibalisme door recyclage binnen eenzelfde soort voorkomen wordt.)
- Sinds 2000 worden organen verwijderd uit de voedselketen omdat zich daar de broeihaard van BSE infectie bevindt. Volgens EFSA zit BSE geconcentreerd in bepaalde delen van de ingewanden en dus zal de EC in de toekomst gedeeltelijk hergebruik van de ingewanden toestaan wanneer veilig bevonden om te gebruiken in huisdiervoeder en omhulsels bij worsten
- EC zal het veilig gebruik van zogenaamde niet voor menselijke consumptie producten om diervoeder mee te maken, faciliteren. (Bvb onverkoopbare koekjes of oud brood). Ze zal ook de wettelijke status van voedsel van plantaardige oorsprong, dat niet onder de dierlijke bijproducten wetgeving valt (en dus nu ofwel als diervoeder of als afval ondergebracht wordt) op individuele basis bekijken met de bevoegde nationale autoriteiten. De EC zal ook onderzoeken hoe voedsel dat 'over datum' is veilig verwerkt kan worden in diervoeder.

4. Promoten van effectiever gebruik en begrip van data markeringen op voedselproducten

Verwarring over de termen 'houdbaar tot/best voor' leidt tot 40% van de totale voedselverspilling. Het eten van producten na de 'houdbaar tot' datum kan veiligheidsrisico's met zich meebrengen, daar waar voedsel voorbij de 'best voor' datum wel nog veilig opgegeten kan worden. De EC bekijkt met lidstaten de mogelijkheden om het gebruik van data te simplificeren.

De EC onderzoekt volgende opties voor het simplificeren van data etikettering:
- Uitbreiden van de lijst met voedsel (azijn, suiker, zout, kauwgum) die geen verplichte minimum duur heeft (of 'best voor').
- Terminologie veranderen indien aangetoond kan worden dat alternatieven beter werken
- EC roept voedsel en drank producenten op om het markeren van data te herzien en consistentere toepassingen uit te werken betreffende de gebruikte terminologie over de uiterste consumptiedatum.
- Eieren zijn het enige voedsel waarvoor de EU specifieke data regels heeft opgezet. De EC heeft aan EFSA wetenschappelijke opinie gevraagd over de gezondheidsrisico's met het oog op verdere ontwikkelingen van data op etiketten, om zo voedselverspilling tegen te gaan.

5. Beter bewustzijn promoten en begrip van voedselverspilling en faciliteren van uitwisselen van goede praktijkvoorbeelden

- De EC zal in 2014 een Werkgroep met lidstaten opstarten om het delen van goede voorbeelden rond afvalpreventie en -vermindering te faciliteren. Dit in nauwe samenwerking met belanghebbenden van de reeds bestaande Werkgroep voedselverlies en -verspilling.
- De EC onderzoekt ook mogelijkheden rond consumentenonderzoek (publiek bewustzijn en attitudes); hoe ze aanvullend kunnen werken rond informatieve en educatieve campagnes op nationaal niveau (bijvoorbeeld rond het begrip food management skills: boodschappen doen, koken en bewaren en de echte waarde van voedsel valideren); onderwijsmateriaal ontwikkelen voor de EC's 'Teachers' corner; uitwisselen van goede voorbeelden via EC website en FUSIONS database

EC en lidstaten willen wereldwijde duurzame voedselsystemen promoten. Zo zal EC internationaal pleiten voor het opnemen van een specifiek doel voor de vermindering van voedselverspilling als een van de toekomstige Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen na 2015 (MDG's post 2015). De EC zal ook via internationale ontwikkelingsprogramma's inspanningen om voedselverspilling tegen te gaan ondersteunen, en dit via het Voedselveiligheidsprogramma van 2014-2020.

2.2 Verbeteren van de technische kennis over de milieu impact van voedingsproducten

- via het ontwikkelen van een gemeenschappelijk methodologie om de milieu impact van voedingsproducten te meten, gebaseerd op een levenscyclus aanpak (Nu in beginfase). Dit om technische richtlijnen te ontwikkelen om duurzamere producten te identificeren tegen eind 2016.
- Project lanceren in 2014 om de milieu- en sociale kosten van productie en consumptie van de belangrijkste voedingsproducten op de Europese markt economisch te kwantificeren.
- 10 miljoen euro vrijmaken voor 2014/2015 onder het Horizon 2020 programma voor onderzoek en innovatie naar onder andere duurzame voedselproductie.

2.3 Stimuleren van een grondstoffen efficiënte, eerlijke en inclusieve voedselproductie

Doelstelling van EC's Roadmap to a Resource Efficient Europe: 20% reductie van grondstoffengebruik in de voedselketen tegen 2020.
- De hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zorgde voor een reeks maatregelen om de uitdagingen rond voedselveiligheid, klimaatsverandering, verlies van biodiversiteit en duurzaam gebruik van natuurlijke grondstoffen aan te pakken, met oog op het platteland en de landbouweconomie.
- De wereldwijde markt van biologische landbouw verviervoudigde sinds 1999. In de EU verdubbelde het landoppervlak voor bio productie. De EC stelt daarom voor om de wetgeving rond biologische landbouw te herzien om de obstakels voor duurzame biologische landbouw weg te werken en het consumentenvertrouwen nog te versterken
- Fosfor is een essentiële component in mest en diervoeder, maar is een niet-hernieuwbare grondstof en er wordt veel verspild. Tegen eind 2014 komt de EC met een voorstel rond de herziening van de bemestingsregulatie die nieuwe projecten zal ondersteunen om meer planten nutriënten van afval en industriële nevenproducten te recycleren en een meer circulaire economie te ontwikkelen.
- Veel kleine bedrijven en boeren zijn slachtoffer van oneerlijke handelspraktijken. De verwerkings- en Retail sector draagt in grote mate bij tot voedselverspilling door contracten aan te gaan waarbij veilige en eetbare producten uit de boot vallen (omdat ze niet aan bepaalde esthetische productnormen voldoen). Vertegenwoordigers uit de sector zullen daar op een zelfregulerende manier aan werken.
- De EC onderzoekt korte keten structuren en hoe deze gelabeld kunnen worden en roept het Europees Parlement, de Raad en lidstaten en regio's op na te denken over beleidsinstrumenten om lokale landbouw en korte voedselketens te ondersteunen.
- De EC steunt nationale en regionale overheden financieel (Europese Structuurfondsen) om grondstoffen efficiënter te gebruiken in voedselketens. Er zijn onder Horizon 2020 ook fondsen beschikbaar voor KMO's om innovatieve ondernemers te steunen die duurzame voedselverwerkingsprocessen opzetten in 2014/2015.
- Hoogtepunten van Europees beleid en wetgeving rond voedsel- en diervoederveiligheid, nutriënten, dierenwelzijn, bescherming van planten,... die besmetting van de voedselketen voorkomen en de landbouwproductie verbeteren om zo tot efficiëntere voedselproductie en vermindering voedselafval te komen: "Animal Health Strategy: Prevention is better than cure"; EU feed marketing and additive legislation; dierenwelzijn via officiële controles gelinkt aan de voedselketen; bescherming van planten via strategisch kader voor duurzaam gebruik van pesticiden (lage dosis bij gewasbescherming om risico's voor menselijke gezondheid en leefmilieu te beperken en waar mogelijk prioriteit geven aan bestaande niet-chemische alternatieven); bescherming van plantengenen (wetgeving zaden)

2.4 Promoten van duurzame voedingsconsumptie

Voedselconsumptiepatronen, al dan niet cultureel bepaald, hebben een grote invloed op het verduurzamen van ons voedselsysteem. Een gezonder dieet zorgt voor een kleinere milieu impact (productie van gewassen vergt bijvoorbeeld veel minder grondstoffen dan het produceren van dierlijke voedselproducten). Consumenten moeten gemakkelijke toegang hebben tot verstaanbare en betrouwbare informatie over de duurzaamheid van hun voeding.

De EC helpt daarbij door:
- bij te dragen aan het debat rond duurzame voedselconsumptie via de financiering van het 'Livewell for LIFE' project (legt link uit tussen voedselconsumptie, uitstoot van broeikasgassen en klimaatsverandering en bekijkt of een gezonder dieet de milieu impact van ons voedselsysteem kan verminderen)
- Green Public Procurement Directive, de richtlijnen voor collectieve aankoop van voedsel herzien door ook te kijken naar het geheel van diensten die voedsel aanbieden. EC zal scholen, ziekenhuizen, bedrijven en nationale en lokale overheden helpen bij het aangaan van contracten. (beschikbaar in 2016)
- Wetgevend voorstel voor een nieuw School Food Scheme, dat het bestaande School Fruit Scheme en the School Milk Scheme hervormt. (met nadruk op educatieve programma's)
- Steunen van een "sustainable and competitive agri-food sector for safe and healthy diets" via het onderzoeks- en innovatieprogramma uit Horizon 2020 (wetenschapsprogramma van de EC).
De EC wil helpen om het "voedsel van morgen" te ontwikkelen via financieren van wetenschappelijk onderzoek en het effectief reguleren van nieuw voedsel (nieuw voorstel voor novel foods, als insecten) en nieuwe ingrediënten.
- Faciliteren van innovatie in het verwerken van voedsel via EU regelgevend kader (vb gebruik van additieven en 'actieve verpakking' om langer in de winkelrekken te kunnen staan, of voedselenzymen ipv synthetische chemicaliën).
- Ondersteunen van fabrikanten en retailers om beter gebruik te maken van verpakkingen. EC wil de eco-design voorwaarden versterken van de Verpakkings- en Verpakkingsafval richtlijn. Daarbij aansluitend deed de EC al in 2013 een voorstel om het gebruik van wegwerp plastic zakjes in de EU te verminderen
- Door consumenten te helpen bij het maken van meer duurzame keuzes en koken van voedsel via informatiecampagnes over hoe het voedsel wordt geproduceerd en de waarde ervan.

3. De volgende stappen naar een duurzaam voedselsysteem

Acties op lange termijn:

• Voedselverspilling: betere data die systematisch verzameld dienen te worden op elk niveau, en zo consumenten, bedrijven en overheden bewuster maken van de potentiële voordelen bij het verminderen van afval;
• Kennis van voedselimpact: meer onderzoek naar duurzame voeding, gebaseerd op gestandaardiseerde methodologie, geïntegreerd in lokale, nationale en internationale beleidsvorming. Het leren begrijpen van de milieu en sociale impact van voedingsproducten, zodat deze vergeleken kunnen worden en deze kennis systematisch geïntegreerd kan worden in het beleid.
• Voedselproductie: inzetten op het verduurzamen van de primaire productiesector via stimulansen om milieuvriendelijker te produceren; prijsschommelingen, nieuwe biologische bedreigingen of extreme weersomstandigheden bekijken zodat er blijvend geproduceerd wordt en boeren een eerlijke prijs krijgen. Fabrikanten en retailers moeten duurzaamheid prioritair maken door hun contracten aan te passen en verspilling bij de boer tegen te gaan en een agro-ecologische productie stimuleren. Oneerlijke handelspraktijken moeten worden aangepakt.
• Voedselconsumptie: op wetenschap gebaseerde bewustwordingscampagnes en educatieve programma's opstellen (volwassenen en kinderen) die worden geïmplementeerd op nationaal niveau (dieet, levensstijl) en het consumeergedrag kunnen veranderen. De verwerkings- en Retail sectoren moeten daarbij helpen en toegang tot duurzame consumptiepatronen verzekeren en promoten.

De EC zal deze acties in transparante dialoog met publieke en private belanghebbenden implementeren en denkt er over na om het mandaat van de High Level Forum for a Better Functioning Food Supply Chain te hernieuwen om advies over lange termijn uitdagingen te vragen en om zo een multi-stakeholder samenwerking te verkrijgen.