Standpunten
Kopenhagen of de consensus te blijven hangen in ‘the Age of Stupid’?
Twee jaar en twee weken onderhandelen over een mondiaal klimaatakkoord hebben niets concreets opgeleverd. "We moeten als politici de moed hebben dat openlijk te zeggen". De gebruikelijke neiging om het resultaat van een internationale topbijeenkomst positief bij te kleuren om het gezicht van de ‘wereldleiders’ te redden, is in dit verband totaal ongepast en zelfs een tikkeltje pervers.
Er zijn vele uitgangspunten om de conferentie van Kopenhagen te analyseren. Maar hoe je er ook naar kijkt, de wetenschap wijst ons op de factor tijd. Want de klimaatklok blijft rustig verder tikken, ongeacht hoe we ‘Kopenhagen’ omschrijven. Het probleem van de klimaatklok is evenwel dat niemand het alarm zal horen als dat in 2015 zal aflopen. Dat is het moment waarop de stijging van de uitstoot van broeikasgassen moet stoppen, wil de mensheid een stijging van de temperatuur met meer dan twee graden, en daarmee een totaal oncontroleerbare ontsporing van het klimaatsysteem, voorkomen. Nogmaals, niemand in het rijke Noorden zal iets merken in 2015. Het gaat immers om trage, langetermijneffecten.
Wie wel al geregeld effecten ondervinden zijn armere landen. In de Andes en de Himalaya zien mensen gletsjers verdwijnen. Dat zal op relatief korte termijn problemen opleveren voor honderden miljoenen mensen die van smeltwater afhankelijk zijn voor watervoorziening, landbouw en energieopwekking. Onlangs had ik een lang gesprek met parlementsleden uit Khirgistan en Oezbekistan. Daar zorgen de smeltende gletsjers al voor politieke spanningen tussen beide landen.
Dat is het perverse van Kopenhagen: iedereen erkent de urgentie, maar zegt tegen de arme landen, die part noch deel aan klimaatverandering hebben: ‘Sorry we zijn er nog niet klaar voor, jullie moeten nog even geduld opbrengen’. Ik kan mij voorstellen dat de politieke leiders van Bangladesh en Tuvalu redelijk wanhopig en gefrustreerd naar huis terugkeren. Misschien is het goed even te denken aan een regel uit het lied ‘Alles half’ van de Belgische groep Monza: ‘Bij de thuiskomst bleek de uitkomst van de toekomst negatief’.
De G77 met China voorop hebben overschot van gelijk. Zij zijn niet de historische veroorzakers van het probleem. Zij houden ons een spiegel voor waarin we ons egoïstische, blinde consumptiedrift weerspiegeld zien. Een drift die geen rekening wil houden met de eindigheid van grondstoffen en brandstoffen en een grens aan de hoeveelheid vervuiling die het ecosysteem, genaamd Aarde, kan absorberen. Als China en andere groeilanden hetzelfde consumptiepatroon als Europa en de VS willen, dan is het heel snel game over . We weten het misschien onbewust allemaal en toch blijven heel wat hoofden in het zand. Hopend dat de klimaatstorm overwaait en de technologie ons wel weer zal redden.
Obama heeft de eerste serieuze krassen op zijn imago van ‘reddende engel’ opgelopen als hij in Kopenhagen verklaart dat ‘de tijd niet rijp was voor een ambitieuzer klimaatakkoord’ en dat ‘dit meer vertrouwen vraagt’.
Wat kan meer vertrouwen opwekken dan dat rijke landen zeggen: ‘We willen ons gedrag aanpassen en echt bijstellen om een leefbare wereld voor onze kleinkinderen en de rest van de wereldbevolking te garanderen?". Wel het is precies dat wat de rijke landen nalaten. Natuurlijk is Obama een zegen: hij wil en doet waarschijnlijk ook meer dan het Congres en een groot deel van het conservatieve deel van de VS willen. Maar hij had het op het wereldtoneel wel zo open en eerlijk moeten zeggen, in plaats van alleen maar naar China te wijzen.
En natuurlijk moet de nieuwe wereldmacht China zich eens beginnen gedragen als een wereldspeler en geen excuses meer gebruiken onder de vlag van ‘nationale soevereiniteit’. Een klein kind beseft dat extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering weinig boodschap hebben aan een begrip als nationale soevereiniteit.
Het is opmerkelijk dat overal op de wereld dezelfde krachten nog steeds aan het langste eind trekken: die politieke en maatschappelijke krachten die teren en bouwen op krachtige sentimenten als naakt eigenbelang, blind egoïsme, eng nationalisme. In de VS waren dat de neo-conservatieven en extreme Republikeinen die acht jaar lang onder Bush hun oorlogsdans uitvoerden. In Europa zijn het niet toevallig dezelfde politieke anti-Europese partijen die ook nu openlijk verklaren dat de zorgen rond klimaatverandering niet meer dan een hype zijn: UKIP in Groot-Brittannië, Lijst Dedecker in Vlaanderen, de PVV in Nederland,... allemaal zijn ze voor de soevereiniteit van ‘hun volk’, allen vinden ze Europa een monster dat teveel macht heeft en noemen ze klimaatverandering onzin.
Toen een week voor Kopenhagen in het EP allerlei mensen — Paul McCartney en IPCC-voorzitter Pachouri voorop - kwamen pleiten voor één vleesloze dag per week, nodigde een europarlementslid van de UKIP uitdagend iedereen uit voor een vleesbarbecue voor het EP. Het is het gedrag van grote pubers die maar niet volwassen willen worden, en veel kiezers vinden het prachtig. De wetenschap vertelt ons dat de productie van vlees goed is voor 18 % van de broeikasgassen. Een beetje minderen scheelt al heel veel uitstoot, maar de meesten willen het niet horen. Als alle Vlamingen één dag per week vleesloos eten, scheelt dit een vermindering in uitstoot van broeikasgassen gelijk aan de uitstoot van 500.000 wagens gedurende een heel jaar.
Een ander voorbeeld van de de-clic , die men ondanks de massa aan wetenschappelijke gegevens weigert te maken. Boerenbond-voorzitter Piet Van Temsche erkende in een TV-debat met mezelf dat we teveel vlees eten. Maar de suggestie dat we dan best ook de mensen oproepen om één dag per week geen vlees te eten, vond hij ‘betuttelend’. Net als de logische conclusie dat we minder vlees moeten produceren en wel op een meer verantwoorde manier, met betere sociale en economische omstandigheden voor boeren, dieren en milieu.
Als er één les getrokken kan worden uit de anti-climax Kopenhagen, is dat politiek er wel toe doet. Ten eerste is het zo dat de internationale leiders - voor het eerst sinds de milieuconferentie van Rio in 1992 - gezamenlijk het groene gedachtengoed onderschrijven, namelijk dat er ergens grenzen aan de groei zijn. Nu nog de moed met concrete actie en gedragsverandering tonen. Dat vraagt een snelle omschakeling van een op fossiele brandstoffen verslaafde economie en het vraagt ook kleine offers van iedereen. De politiek in België heeft echter de macht uit handen gegeven aan de Electrabels van de wereld, energiebedrijven die vooral geïnteresseerd blijven in winst en fossiele brandstoffen op korte termijn en hun imago en geweten sussen met groene praatjes.
Als de rijke landen niet willen beseffen dat er verandering en offers nodig zijn - en dus als leiders van allerlei slag te laf blijven om hun burgers dat te vertellen - dan ziet het er eenvoudigweg hopeloos uit. In dat verband is de consensus van Kopenhagen dan ook dat we voorlopig nog blijven steken in the age of stupid . We erkennen het enorme probleem, we wéten wat we er aan moeten en ook kunnen doen, maar we doen het niet of onvoldoende.
Het feit dat de wereldleiders in het ‘akkoord van Kopenhagen’ de twee graden-grens erkennen, is niets om over te juichen. De G20 verklaarden dat al eerder, het IPCC en andere experts zeggen het al jaren. Het is alsof de internationale publieke opinie blij moet zijn dat hun leiders erkennen dat de aarde rond de zon draait en niet omgekeerd.
Bart Staes,
Europees Parlementslid voor Groen!
Hier vindt u de commentaar van VN-man Ivo De Boer op het bereikte akkoord
www.groen.be
www.greens-efa.eu